TÜRK YARGI TEŞKİLÂTI

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ .................................................................................................................................... VII

İÇİNDEKİLER......................................................................................................................... IX

BİBLİYOGRAFYA ............................................................................................................. XVII

KISALTMALAR CETVELİ ............................................................................................... XXV

BİRİNCİ BÖLÜM

YARGI İŞLEVİ VE MAHKEME KAVRAMLARI, MAHKEMELERİN KURULUŞLARINA EGEMEN OLAN İLKELER VE MAHKEMELERİN DEĞİŞİK ÖLÇÜTLERE GÖRE TASNİFİ

§1. Yargı İşlevi ve Mahkeme Kavramları ................................................................................ 3

A. Yargı İşlevi Kavramı ........................................................................................................ 3

B. Mahkeme Kavramı........................................................................................................... 6

§ 2. Mahkemelerin Kuruluşlarına Egemen Olan İlkeler ........................................................ 9

A. Hukuk Devleti İlkesi ........................................................................................................ 9

B. Kanunîlik İlkesi .............................................................................................................. 10

C. Tabii Hâkim İlkesi ......................................................................................................... 11

I. Tabiî Hâkim İlkesinin Tanımı ve Öğeleri ................................................................ 11

II. Tabiî Hâkim İlkesinin, Kanunî Hâkim İlkesinden Farklılaştığı Noktalar ve Amaçları .................................................................................................................. 12

III. Tabiî Hâkim İlkesinin Hukukî Dayanakları ve Boyutları ........................................ 14

IV. Tabiî Hâkim İlkesinin, Özel Mahkemelerin Kurulmasına Engel Teşkil Edip Etmeyeceği .............................................................................................................. 17

D. Yargının Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı İlkesi .................................................................. 18

E. Yargı Ayrılığı İlkesi ....................................................................................................... 23

§ 3. Mahkemelerin Değişik Ölçütlere Göre Tasnifi ............................................................... 25

A. Kuruluş ve İşleyiş Biçimlerine Göre .............................................................................. 25

I. Tek Hâkimli Mahkemeler ........................................................................................ 25

II. Çok Hâkimli (Toplu) Mahkemeler .......................................................................... 26

B. Yargı Sistemi İçindeki Konumlandırma Biçimlerine Göre ............................................ 28

I. İlk Derece Mahkemeleri .......................................................................................... 28

II. Üst Derece Mahkemeleri ......................................................................................... 29

C. Çözmeyi Üstlenmiş Oldukları Uyuşmazlıkların Türlerine ya da Niteliklerine Göre ..... 29

I. Genel Mahkemeler .................................................................................................. 29

II. Özel Mahkemeler .................................................................................................... 30

İKİNCİ BÖLÜM

YARGI ÇEŞİTLERİ VE GÖREVLİ YARGI YERLERİ

§ 4. Anayasa Yargısı ve Görevli Yargı Yeri Olarak Anayasa Mahkemesi .......................... 35

A. Anayasa Yargısı Kavramı .............................................................................................. 35

B. Görevli Yargı Yeri Olarak Anayasa Mahkemesi ........................................................... 35

I. Kuruluşu .................................................................................................................. 35

II. Görevleri .................................................................................................................. 39

§ 5. Adlî Yargı, Türleri ve Görevli Yargı Yerleri .................................................................. 43

A. Adlî Yargı Kavramı ve Adlî Yargının Türleri ................................................................ 43

I. Adlî Yargı Kavramı ................................................................................................. 43

II. Adlî Yargının Türleri ............................................................................................... 43

1. Medenî Yargı ................................................................................................. 43

a. Genel Olarak ............................................................................................ 43

b. Türleri ...................................................................................................... 44

aa. Çekişmeli Yargı ................................................................................. 44

bb. Çekişmesiz Yargı ............................................................................... 45

2. Ceza Yargısı ................................................................................................... 46

B. Görevli Yargı Yerleri ..................................................................................................... 49

I. Medenî Yargıda ....................................................................................................... 49

1. İlk Derece Yargı Yerleri ................................................................................. 49

a. Sulh Hukuk Mahkemeleri ........................................................................ 49

aa. Kuruluşu ............................................................................................ 49

bb. Görevleri ............................................................................................ 50

b. Asliye Hukuk Mahkemeleri ..................................................................... 52

aa. Kuruluşu ............................................................................................ 52

bb. Görevleri ............................................................................................ 53

c. Diğer (Özel Görevli) Hukuk Mahkemeleri .............................................. 54

aa. Asliye Ticaret Mahkemeleri ............................................................... 54

aaa. Kuruluşu ................................................................................... 54

bbb. Görevleri ................................................................................... 55

bb. Aile Mahkemeleri .............................................................................. 60

aaa. Kuruluşu ................................................................................... 60

bbb. Görevleri ................................................................................... 63

cc. Kadastro Mahkemeleri (Hukuk Mahkemesi Olarak) ......................... 66

aaa. Kuruluşu ................................................................................... 66

bbb. Görevleri ................................................................................... 67

dd. Tüketici Mahkemeleri ........................................................................ 69

aaa. Kuruluşu ................................................................................... 69

bbb. Görevleri ................................................................................... 71

ee. İcra Mahkemeleri (Hukuk Mahkemesi Olarak) ................................. 72

aaa. Kuruluşu ................................................................................... 72

bbb. Görevleri ................................................................................... 73

ff. İş Mahkemeleri .................................................................................. 75

aaa. Kuruluşu ................................................................................... 75

bbb. Görevleri ................................................................................... 76

gg. Fikrî ve Sınaî Haklar Hukuk Mahkemeleri ........................................ 77

aaa. Kuruluşu ................................................................................... 77

bbb. Görevleri ................................................................................... 78

2. Üst Derece Yargı Yerleri ................................................................................ 79

II. Ceza Yargısında ....................................................................................................... 79

1. İlk Derece Hâkimlikleri ile Yargı Yerleri ....................................................... 79

aa. Sulh Ceza Hâkimlikleri ...................................................................... 80

aaa. Kuruluşu ................................................................................... 80

bbb. Görevleri ..................................................................................... 80

bb. Asliye Ceza Mahkemeleri .................................................................. 81

aaa. Kuruluşu ................................................................................... 81

bbb. Görevleri ..................................................................................... 82

cc. Ağır Ceza Mahkemeleri ..................................................................... 83

aaa. Kuruluşu ................................................................................... 83

bbb. Görevleri ..................................................................................... 84

dd. Diğer (Özel Görevli) Ceza Mahkemeleri ........................................... 86

aaa. Çocuk Mahkemeleri ................................................................. 87

aaaa. Kuruluşu................................................................................ 87

bbbb. Görevleri .............................................................................. 88

bbb. Çocuk Ağır Ceza Mahkemeleri ................................................ 89

aaaa. Kuruluşu................................................................................ 89

bbbb. Görevleri .............................................................................. 90

ccc. İcra Mahkemeleri (Ceza Mahkemesi Olarak) ........................... 91

ddd. Kadastro Mahkemeleri (Ceza Mahkemesi Olarak) .................. 92

eee. Fikrî ve Sınaî Haklar Ceza Mahkemeleri .................................. 92

aaaa. Kuruluşu................................................................................ 92

bbbb. Görevleri .............................................................................. 93

2. Üst Derece Yargı Yerleri ................................................................................ 94

a. Bölge Adliye Mahkemeleri ...................................................................... 94

aa. Kuruluşu ............................................................................................ 94

bb. Görevleri ............................................................................................ 98

b. Yargıtay.................................................................................................. 102

aa. Kuruluşu .......................................................................................... 102

bb. Görevleri .......................................................................................... 106

§ 6. İdarî Yargı ve Görevli Yargı Yerleri ............................................................................. 113

A. İdarî Yargı Kavramı ..................................................................................................... 113

B. Görevli Yargı Yerleri ................................................................................................... 114

I. İlk Derece Yargı Yerleri ........................................................................................ 114

1. İdare Mahkemeleri ....................................................................................... 114

a. Kuruluşu ................................................................................................. 115

b. Görevleri ................................................................................................ 116

2. Vergi Mahkemeleri....................................................................................... 117

a. Kuruluşu ................................................................................................. 117

b. Görevleri ................................................................................................ 118

II. Üst Derece Yargı Yerleri ....................................................................................... 118

1. Bölge İdare Mahkemeleri ............................................................................. 119

a. Kuruluşu ................................................................................................. 119

b. Görevleri ................................................................................................ 121

2. Danıştay ....................................................................................................... 123

a. Kuruluşu ................................................................................................. 123

b. Görevleri ................................................................................................ 127

aa. İdarî Görevleri.................................................................................. 127

bb. Yargısal Görevleri ............................................................................ 129

§ 7. Uyuşmazlık Yargısı ve Görevli Yargı Yeri Olarak Uyuşmazlık Mahkemesi ............ 133

A. Uyuşmazlık Yargısı Kavramı ....................................................................................... 133

B. Görevli Yargı Yeri Olarak Uyuşmazlık Mahkemesi .................................................... 133

I. Kuruluşu ................................................................................................................ 134

II. Görevleri ................................................................................................................ 136

§ 8. Seçim Yargısı ve Görevli Yargı Yerleri ......................................................................... 139

A. Seçim Yargısı Kavramı ................................................................................................ 139

B. Görevli Yargı Yerleri ................................................................................................... 139

I. İlk Derece Yargı Yerleri ........................................................................................ 140

1. İlçe Seçim Kurulları ..................................................................................... 140

a. Kuruluşları ............................................................................................. 140

b. Görevleri ................................................................................................ 142

aa. İdarî Görevleri.................................................................................. 142

bb. Yargısal Görevleri ............................................................................ 144

2. İl Seçim Kurulları ......................................................................................... 145

a. Kuruluşları ............................................................................................. 145

b. Görevleri ................................................................................................ 146

aa. İdarî Görevleri.................................................................................. 146

bb. Yargısal Görevleri ............................................................................ 146

II. Üst Derece Yargı Yeri Olarak Yüksek Seçim Kurulu ........................................... 147

1. Kuruluşu ....................................................................................................... 147

2. Görevleri ...................................................................................................... 149

a. İdarî Görevleri ........................................................................................ 149

b. Yargısal Görevleri .................................................................................. 151

§ 9. Hesap Yargısı ve Görevli Yargı Yeri Olarak Sayıştay ................................................. 155

A. Hesap Yargısı Kavramı ................................................................................................ 155

B. Görevli Yargı Yeri Olarak Sayıştay ............................................................................. 155

I. Kuruluşu ....................................................................................................... 155

II. Görevleri ................................................................................................................ 163

1. İdarî Görevleri .............................................................................................. 163

2. Yargısal Görevleri ........................................................................................ 164

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

YARGILAMA FAALİYETİNİN İCRA EDİLECEĞİ YER VE ZAMAN, YARGI İŞLERİNDE KULLANILACAK OLAN DİL, YARGILAMA İLKELERİ, BU BAĞLAMDA YARGI ÇEŞİTLERİNİN DURUMUNUN İRDELENMESİ VE YARGI GÖREVLİLERİ

§ 10. Yargılama Faaliyetinin İcra Edileceği Yer ve Zaman ................................................ 169

A. Yargılama Faaliyetinin İcra Edileceği Yer ................................................................... 169

B. Yargılama Faaliyetinin İcra Edileceği Zaman .............................................................. 171

§ 11. Yargı İşlerinde Kullanılacak Olan Dil ......................................................................... 173

§ 12. Yargılama İlkeleri ve Bu Bağlamda Yargı Çeşitlerinin Durumunun İrdelenmesi .. 175

A. Tasarruf İlkesi ve Yargı Çeşitlerinin Durumu .............................................................. 175

B. Re’sen Harekete Geçme İlkesi ve Yargı Çeşitlerinin Durumu .................................... 179

C. Taraflarca Getirilme İlkesi ve Yargı Çeşitlerinin Durumu ........................................... 180

D. Re’sen Araştırma İlkesi ve Yargı Çeşitlerinin Durumu ............................................... 181

E. Yargılamanın Hâkim Tarafından Yürütülmesi İlkesi ve Yargı Çeşitlerinin Durumu ... 182

F. Yargılamanın Taraflarca Yürütülmesi İlkesi ve Yargı Çeşitlerinin Durumu............... 182

G. Sözlülük İlkesi ve Yargı Çeşitlerinin Durumu ............................................................. 183

H. Yazılılık İlkesi ve Yargı Çeşitlerinin Durumu ............................................................. 184

I. “Uygulanacak Hukuku Mahkeme Bilir” (Iura Novit Curia) İlkesi ve Yargı Çeşitlerinin Durumu..................................................................................................... 185

İ. Aleniyet İlkesi ve Yargı Çeşitlerinin Durumu ............................................................. 186

J. Usûl Ekonomisi İlkesi ve Yargı Çeşitlerinin Durumu.................................................. 189

K. Doğrudan Doğruyalık İlkesi ve Yargı Çeşitlerinin Durumu ........................................ 191

L. Hukukî Dinlenilme Hakkına Riayet İlkesi ve Yargı Çeşitlerinin Durumu .................. 193

M. Adil Yargılanma Hakkına Riayet İlkesi ve Yargı Çeşitlerinin Durumu ...................... 196

N. Delillerin Hâkim Tarafından Serbestçe Değerlendirilmesi İlkesi ve Yargı Çeşitlerinin Durumu ....................................................................................................................... 203

O. İddia ve Müdafanın Teksifi İlkesi İlkesi ve Yargı Çeşitlerinin Durumu ..................... 207

Ö. Hâkimin Tarafların Talepleriyle Bağlı Olması İlkesi ve Yargı Çeşitlerinin Durumu ... 208

P. Dürüstlük İlkesi ve Yargı Çeşitlerinin Durumu ........................................................... 210

§ 13. Yargı Görevlileri ............................................................................................................ 211

A. Yargı Görevlisi Kavramı .............................................................................................. 211

B. Yargı Görevlisi Bütünü İçinde Yer Alanlar ................................................................. 211

I. Hâkimler ................................................................................................................ 211

1. Adlî Yargı Hakimleri.................................................................................... 211

2. İdarî Yargı Hâkimleri ................................................................................... 217

II. Savcılar .................................................................................................................. 218

1. Cumhuriyet Savcıları (Adli Yargı Savcıları) ................................................ 218

2. İdarî Yargı Savcıları (Danıştay Savcıları) .................................................... 226

3. Hesap Yargısı Savcıları (Sayıştay Savcıları) ................................................ 227

III. Kalem Görevlileri .................................................................................................. 229

IV. Avukatlar ............................................................................................................... 232

1. Genel Olarak ................................................................................................ 232

2. Avukatlık Mesleğinin İcra Ediliş Biçimleri .................................................. 235

3. Avukatların Hakları ve Yükümlülükleri ....................................................... 236

a. Avukatların Hakları ................................................................................ 236

b. Avukatların Yükümlülükleri .................................................................. 237

4. Avukatlıkla İlgili Meslek Kuruluşları ........................................................... 238

V. Dava Vekilleri ....................................................................................................... 239

VI. Dava Takipçileri .................................................................................................... 240

VII. Noterler ............................................................................................................... 241

1. Genel Olarak ................................................................................................ 241

2. Noterlerin Hakları ve Yükümlülükleri .......................................................... 246

a. Noterlerin Hakları .................................................................................. 246

b. Noterlerin Yükümlülükleri ..................................................................... 246

3. Noterlerin Görevleri ..................................................................................... 247

a. Noterlerin Genel Görevleri ..................................................................... 247

b. Noterlerin Özel Görevleri....................................................................... 248

4. Noterlik İşlemlerinin Şekli ........................................................................... 248

5. Noterlikle İlgili Meslek Kuruluşları ............................................................. 252