Borçlar Hukuku Genel Bölüm 6.BASKI

 

İÇİNDEKİLER

ALTINCI BASI’NIN SUNUŞU .............................................................................. V

BİRİNCİ BASI’NIN SUNUŞ’U ............................................................................. VII

§1. Giriş ...................................................................................................................... 1

I– Genel Olarak .................................................................................................... 1

II– Borçlar Hukuku ve Borçlar Kanunu Tarihine Kısa Bir Bakış ........................ 2

§2. Borç İlişkisi ve Borç Kavramları ....................................................................... 7

I– Borç İlişkisi Kavramı ....................................................................................... 7

II– Borç Kavramı ............................................................................................... 11

III– Borçlanma İşlemi Kavramı ......................................................................... 11

IV– Akit (Sözleşme) Kavramı ........................................................................... 13

V– “Borçlu Taraf”ın Sayısı Açısından Akitlerin Sınıflandırılması .................... 16

VI– Fiilî Akit İlişkisi Kavramı ........................................................................... 17

VII– Alacak Hakkı ............................................................................................. 18

VIII– Talep Yetkisi ve Alacak Hakkı ................................................................ 19

IX– Hatır İlişkileri (Gefälligkeitsverhältnis) ...................................................... 20

X– Centilmen Anlaşmaları ................................................................................. 22

XI– Eksik (Tabiî) Borç Kavramı ........................................................................ 22

1) Ahlâkî vazife (TBK 78/2) ..................................................................... 23

2) Zamanaşımına uğrayan alacak hakkına karşılık olan borç .................... 23

3) Kumar ve bahis borçları (TBK 604-606) .............................................. 24

4) Evlenme tellalığında (evlenme simsarlığında) karşı edim (TBK 524) .. 25

XII– Yüklenti (Obliegenheit, incombance) Kavramı ......................................... 25

XIII– Kazandırma Sebebi Kavramı.................................................................... 27

XIV– Realobligation (Nesnel Borç Kavramı) .................................................... 29

XV– Bağımlı Hak Kavramı ............................................................................... 29

XVI– “Intuitus Personae” Unsuru Olan Akitler (Borçlunun Kişisel Vasıfları Göz Önünde Tutularak Yapılan Akitler) .................................................. 30

§3. Borçlar Hukuku Alanına Hâkim Olan Temel İlkeler .................................... 30

I– “Temel Hürriyet”e Dayanan Akit Hürriyeti (Sözleşme Serbestisi, Sözleşme Özgürlüğü) İlkesi .......................................................................... 30

II– “Iustitia distributiva”ya (Oran Adaleti, Dağıtım Adaleti, Hakkaniyet, Somut Olay Adaleti) Dayanan Alt İlkeler .................................................... 30

§4. Sözleşme (Akit) ve Kuruluşu ............................................................................ 31

I– Genel Açıklama ............................................................................................. 31

II– İcap (Öneri) ve İcaba (Öneriye) Davet ......................................................... 32

III– Esaslı “noktalar” ve ikincil (tali) “noktalar” ............................................... 32

IV– İcabın (Önerinin) ve Kabulün Hukukî Niteliği ........................................... 35

1. Önerinin hukukî niteliği ........................................................................ 35

2. Kabulün hukukî niteliği ......................................................................... 36

V– Akdin Kurulması .......................................................................................... 36

1. Genel açıklama ...................................................................................... 36

2. Akdin kurulması anı ................................................................................ 38

VI– Akdin Hüküm Doğurması Anı .................................................................... 39

VII– Açık Bir Kabul Gerektirmeyen Haller ....................................................... 39

VIII– İcabın (Önerinin) Bağlayıcılık Süresi ....................................................... 41

IX– Bağlayıcı Olmayan İcaplar (Öneriler) ......................................................... 42

X– İcap (Öneri) ve Kabulün Geri Alınması ....................................................... 42

XI– İnternet Vasıtası ile Akit Kurma ................................................................. 43

XII– Vasıtalı-Vasıtasız Beyanlar ....................................................................... 44

XIII– Varması Gerekli Beyanlar ........................................................................ 44

XIV– Ismarlanmamış (Sipariş Edilmemiş) Şey Gönderilmesi........................... 44

XV– Alenî Mükâfat Vaadi (İlân Yoluyla Ödül Sözü Verme) ve Müsabaka (Yarışma) İlanı .......................................................................................... 46

§5. Şekil .................................................................................................................... 47

I– Genel Açıklama ............................................................................................. 47

II– Adî Yazılı Şekil ............................................................................................ 52

III– Resmî Yazılı Şekil (Düzenleme) ................................................................. 54

IV– İradî şekil .................................................................................................... 55

V– Şekil Kurallarına Uymayışın Yaptırımı........................................................ 56

§6. Sebep Göstermeksizin (Mücerret) Borç Tanıması (İkrarı) ve Borç Vaadi .................................................................................................................. 57

I– Genel Açıklama ............................................................................................. 57

II– Kazandırma Sebebi Ne Olabilir? .................................................................. 58

III– TBK 18’de Gerçek Anlamda Soyutluk mu Söz Konusudur? ...................... 59

§7. Ön Akit (Önsözleşme) Kavramı ve Hükümleri .............................................. 61

I– Genel Açıklama ............................................................................................. 61

II– Ön Akdin Gerekli Olabileceği Durumlar ..................................................... 61

III– Ön Akdin Şekli ............................................................................................ 62

IV– Ön Akitten Doğan “Yapma” Borcunun İfasının İstenmesi (Taşınmaz Satış Vaadi Örneği)..................................................................................... 62

§8. Akit Serbestisi (Vertragsfreiheit, İrade Özgürlüğü, Sözleşme Özgürlüğü, Autonomie de la Volonté) ............................................................. 64

I– Kavram .......................................................................................................... 64

II– Akit Yapıp Yapmama Özgürlüğü ................................................................. 64

III– Akdin İçeriğini Belirleme Özgürlüğü.......................................................... 65

IV– Tip Seçme Özgürlüğü (Typenfreiheit) ........................................................ 65

V– Şekil Özgürlüğü ........................................................................................... 66

VI– Akdi Çözme veya Değiştirme Özgürlüğü ................................................... 66

§9. Genel İşlem Şartları .......................................................................................... 67

I– Genel Açıklama ............................................................................................. 67

II– “Genel İşlem Şartları” Alanında Akit Serbestîsinin Sınırlanması ................ 68

1. “Genel işlem şartları” hangi şartlarla akdin içeriğine dahil olmuş sayılmalıdır? .......................................................................................... 68

2. Genel işlem şartları akdin içeriğine dahil olabilmiş iseler dahi, bunların bir tür “kısmî hükümsüzlük” yaptırımı ile karşılaşmaları mümkün müdür? ................................................................................... 68

§10. Akitlerin Yorumu, Tamamlanması ve Tahvil (= Çevirme, Konversion) .. 71

I– Yorum ............................................................................................................ 71

1. Genel açıklama: ..................................................................................... 71

2. Taraflar arasındaki yorum anlaşmazlıklarında ...................................... 72

II– Akdin Tamamlanması .................................................................................. 72

1. Genel açıklama ...................................................................................... 72

2. Akdin örtülü içeriğinin tamamlayıcı kurallar ile tamamlanması .......... 73

3. Akitlere hâkim müdahalesi ................................................................... 74

III– Tahvil (Çevirme, Konversion, Conversion) ................................................ 75

§11. Geçersizlik Yaptırımları ................................................................................. 75

I– Genel Açıklama ............................................................................................. 75

II– Ehliyet Unsurundaki Eksiklikler ve Yaptırım .............................................. 76

III– Akitlerin “Konu”suna İlişkin Geçersizlik Halleri ....................................... 78

1. Genel açıklama ...................................................................................... 78

2. “Akdin konusu” kavramının açıklanması .............................................. 79

3. Konuda kanuna aykırılık ....................................................................... 80

4. Konuda ahlâka aykırılık ........................................................................ 84

5. Konuda imkânsızlık .............................................................................. 85

IV– Yasak İşlemler ............................................................................................ 86

V– Geçersizlik Yaptırımları ve Butlan Yaptırımı .............................................. 88

1. Genel olarak geçersizlik yaptırımları .................................................... 88

2. Butlan (Kesin hükümsüzlük) yaptırımı ................................................. 90

3. Butlan yaptırımının özellikleri .............................................................. 91

4. Butlan itirazının kötüye kullanılması .................................................... 92

5. Kısmî butlan (Kısmî hükümsüzlük) ...................................................... 93

6. Esnek Hükümsüzlük Kavramı ............................................................... 94

§12. İrade Bozuklukları ve Gabin (Aşırı Yararlanma) ile Yaptırımları ............ 95

I– Genel Açıklama ............................................................................................. 95

II– İstenerek (Kasden) Meydana Getirilen İç İrade - Beyan Uyuşmazlığı ......... 96

1. Tek taraflı .............................................................................................. 96

2. İki taraflı ................................................................................................ 96

III– Nisbî Muvazaanın Türleri ........................................................................... 97

IV– Nâm-ı Müsteâr, Kişide Muvazaa, İnançlı İşlem ve Dolayısı ile Temsilli Vekâlet Kavramları .................................................................................. 97

V– Beyan Hataları (Açıklamada Yanılma) ........................................................ 99

1. Genel açıklama ...................................................................................... 99

2. Beyan hatasının (Açıklamada yanılmanın) türleri ............................... 102

VI– İç İradenin Oluşumunda Bozukluk ve Temel Hatası (Temelde Yanılma) 104

VII– Dış Etkenlerle İç İradenin Bozuk Oluşması (Hile = Aldatma ve İkrah: Korkutma ve Zorlama) ........................................................................... 106

1) Genel açıklama: ................................................................................... 106

2) Hile (aldatma) (TBK 36): .................................................................... 106

3) İkrah (korkutma) (TBK 37-38): .......................................................... 107

4) Üçüncü kişinin hilesi ve ikrahı (aldatması ve korkutması): ................ 107

5) Beyan hatası failini uyarmayıp saymaca uyuşma doğurma hali:......... 108

VIII– Vasıta Hatası (İletmede Yanılma) (TBK 33) .......................................... 108

IX– Yanılma (Hata), Aldatma (Hile), Korkutma (İkrah) Hallerinde Yaptırım: İşlemin İptal Edilebilirliği (TBK 39) ..................................... 108

X– Aşırı Yararlanma (Gabin) ve Yaptırımı (TBK 28) ..................................... 111

1. Şartları ................................................................................................. 111

2. Yaptırımı ............................................................................................. 111

XI– İptal Edilebilirlik Yaptırımında Kısmî İptal veya “Düzeltme” ................. 112

§13. Temsil ............................................................................................................. 113

I– Genel Açıklamalar: Temsil Kavramı ve “Vekâlet”den Ayrılması ............... 113

II– Temsil Yetkisinin Kullanılması .................................................................. 114

III– “Kendisi ile İşlem”ler ve Çifte Temsil ...................................................... 115

IV– Temsil Yetkisinin Kapsamı ....................................................................... 115

V– Temsil Yetkisinin Sona Ermesi .................................................................. 116

1. Sona erme sebepleri ............................................................................ 116

2. (M)’nin yetkisinin sona ermesi halinde, (M) sıfatı ile yapılan işlemlerin durumu ............................................................................... 117

VI– (M)’nin İrade Bozukluğu .......................................................................... 118

VII– Yetkisiz Temsil ........................................................................................ 118

1. Genel açıklama: ................................................................................... 118

2. Yetkisiz temsil halinde (M)’nin giderim yükümü ............................... 118

3. Hukukî görünüşe güvenin korunması ilkesinin (MK 2/1) devreye girmesi (Görünüşde temsil yetkisi) halleri .......................................... 118

§14. Sözleşme Dışı Sorumluluk Borç İlişkileri ................................................... 119

I– Genel Açıklamalar ....................................................................................... 119

II– Sözleşme Dışı ve Sözleşmeden Doğan Sorumluluk ................................... 120

III– Ceza Sorumluluğu ve Özel Hukuk Sorumluluğu ...................................... 121

IV– İdare Hukuku Alanında Sorumluluk İlişkisi ............................................. 122

V– Haksız Fiil Borç İlişkisinin Unsurları......................................................... 122

§15. Haksız Fiillerde Hukuka Aykırılık Unsuru ................................................ 123

I– Genel Açıklama ........................................................................................... 123

II– Haksız Fiil Sorumluluğu Çerçevesine Alınan “Ahlâka Aykırılık” (TBK 49/2) ................................................................................................. 124

III– Eylemsizlik de Eylem Gibi Hukuka Aykırı Sayılabilir mi? ...................... 127

IV– Hukuka Uygunluk Sebepleri ..................................................................... 129

1. Genel açıklama .................................................................................... 129

2. Hukuka uygunluk sebeplerinin kanunda sayılmış olması gereği ........ 130

3. Hukuka uygunluk sebepleri ................................................................. 131

§16. Sorumluluk Borç İlişkilerinin Onsuz Olmaz Unsuru: Zarar ................... 138

I– Genel Açıklama ........................................................................................... 138

II– Doğrudan Zarar - Dolayısı ile Zarar ........................................................... 139

III– Sözleşme Zararı ve Haksız Fiil Zararı ....................................................... 140

IV– Yarışma Bulunmayan Hallerde bir Haksız Fiil Zararının Akdî Sorumluluk Hükümleri Çerçevesinde Giderimi İstenebilir mi? (Akdin üçüncü kişiyi koruyucu etkisi sorunu) .......................................... 141

V – Normatif Zarar .......................................................................................... 142

§17. İlliyet (nedensellik) Bağı ............................................................................... 143

I– Genel Açıklama ........................................................................................... 143

II– Eylemsizlik (Unterlassung) İllet Sayılabilir mi? ........................................ 144

III– Şart Kuramı ve Uygun İlliyet Kuramı – Süreci Başlatmada Etken Olan Olgunun Tesbiti ........................................................................................ 146

IV– İlliyet Bağının Kesilmesi .......................................................................... 146

1. Genel açıklama .................................................................................... 146

2. İlliyet bağı süreci (F)’nin eylemi ile başladıktan sonra başka bir illiyet bağı süreci ile kesilebilir mi? .................................................... 148

V– Öne Geçen İlliyet Bağı Zarar Sonucunu Doğurmuş ise, Önüne Geçilen İlliyet Bağının da Aynı Sonucu Doğuracağı İleri Sürülerek Zarar Sonucunu Doğuran İlliyet Bağını Başlatan (F) Sorumluluktan Kurtulabilir mi? ......................................................................................... 149

VI– İlliyet Varsayımı (=Fiction) = Varsayılan İlliyet ...................................... 149

VII– Hukuka Aykırılık Bağı Kavramı ............................................................. 150

§18. Kusur Unsuru ................................................................................................ 151

I– Genel Açıklama ........................................................................................... 151

II– Bireylerde İsnad Kabiliyeti ......................................................................... 153

III– Tüzel Kişilerde Sorumluluk Ehliyeti ......................................................... 154

IV– Kusur Kavramı ve Türleri ......................................................................... 155

1. Kusur kavramı ..................................................................................... 155

2. Kusurun türleri .................................................................................... 155

3. Ağır kusur ve hafif kusur ayırımı ........................................................ 156

4. Haksız fiil sorumluluğu borç ilişkisinin kurulması için “kasd” aranan haller ........................................................................................ 156

5. İhmalin ölçütü ..................................................................................... 157

§19. Kusursuz Sorumluluk Borç İlişkileri .......................................................... 158

I– Genel Açıklama ........................................................................................... 158

II– Kanunun Yüklediği Nezaret Ödevinin Yerine Getirilmemiş Olmasından Doğan –Kurtuluş Kanıtlı– Kusursuz Sorumluluk Halleri .......................... 159

1. Kusursuz sorumluluk olguları ............................................................. 159

2. Kurtuluş kanıtlı kusursuz sorumluluk hallerinde kurtuluş kanıtı türleri: .................................................................................................. 161

III– Kurtuluş Kanıtsız Kusursuz Sorumluluk Halleri ....................................... 164

1) Yapı (bina) ve inşa eseri malikinin sorumluluğu (TBK 69) ................ 164

2) Taşınmaz malikinin sorumluluğu (TMK 730) .................................... 165

3) Araç işletenin sorumluluğu (KTK 85)................................................. 165

4) İşverenin iş kazasından dolayı sorumluluğu ....................................... 167

5) Sivil hava araçlarının verdikleri zarardan dolayı sorumluluk ............. 167

6) Çevreye verilen zarardan dolayı sorumluluk. ....................................... 167

7) Uzay araçlarının verdikleri zararlardan dolayı sorumluluk ve kusursuz sorumluluğu genişletme eğilimleri: ...................................... 167

§20. Akit Dışı Sorumlulukta Zarar Giderimi ..................................................... 168

I– Genel Açıklama ........................................................................................... 168

II– Maddî Zarar Giderimi (TBK 50-55) ........................................................... 169

1. Nesne (Mal, Eşya) zararı ..................................................................... 169

2. Ölüm ve beden bütünlüğü ihlâli dolayısı ile maddî zarar .................... 170

III– Denkleştirme ve Mahsup Sorunu .............................................................. 191

IV– Aynen Tazmîn ........................................................................................... 192

V– Yansıma Zararlarının Giderimi .................................................................. 193

VI– İrat Şeklinde Giderim ................................................................................ 194

VII – Geçici Ödemeler ..................................................................................... 195

VIII– Manevî Zarar ve Giderimi ...................................................................... 196

1. Manevî zarar kavramı ve terim ........................................................... 196

2. Manevî zarar giderimi halleri .............................................................. 197

3. “Manevî zarar” bulunması halinde (TBK 58) kusursuz sorumluluk mu söz konusudur? .............................................................................. 201

4. Tüzel kişiler manevî tazminat talep edebilirler mi? ............................ 202

5. Kişiliğin “post-mortal” korunması dolayısı ile manevî tazminat talep edilebilir mi?............................................................................... 203

6. “Manevî yansıma zararı” kavramı ....................................................... 204

7. Sözleşme ihlâli halinde manevî zarar giderimi istenebilir mi? ............ 205

8. Malvarlığı zararları (Nesne zararları) dolayısı ile manevî tazminat istenebilir mi? ...................................................................................... 206

9. Para dışındaki manevî giderim araçları ............................................... 207

10. Manevî giderimin para olarak belirlenmesinde giderimin belirlenmesi ilkeleri ............................................................................. 208

11. Manevî tazminat talebinin devir ve intikali ......................................... 209

12. Haksız rekabet olgularında ve maddî olmayan mallar üzerindeki mutlak malvarlığı haklarının ihlâlinde manevî tazmînat ..................... 210

§21. Ceza ve İdare Hukukunda Sözleşme Dışı Sorumluluk ............................. 213

I– Ceza Yargısı ve Sözleşme Dışı (Akit Dışı) Sorumluluk .............................. 213

1. Genel açıklama ..................................................................................... 213

2. Somut olayda ceza ilâmının Hukuk yargılamasına etkisi ..................... 213

II– İdarî Yargı ve Sözleşme Dışı Sorumluluk .................................................. 213

§22. Dayanışmalı (Müteselsil) Sorumluluk ve Rücu .......................................... 214

I– Genel Açıklama ........................................................................................... 214

II– Tam (Gerçek) Dayanışmalı Sorumluluk (eBK 50; TBK 61) ...................... 215

III– Eksik (Gerçek Olmayan) Dayanışmalı Sorumluluk (Nakıs Teselsül) (eBK 51; TBK 61) .................................................................................... 216

1. Genel açıklama ..................................................................................... 216

2. Sonuçları ............................................................................................... 216

IV– Rücu İlişkisi .............................................................................................. 217

§23. Sorumluluk Borç İlişkisinde Zamanaşımı .................................................. 218

I– Genel Açıklama ........................................................................................... 218

II– Daimî Def’i................................................................................................. 220

§24. Sebepsiz İktisap Borç İlişkisi ....................................................................... 222

I– Genel Açıklama ........................................................................................... 222

II– Varsıllaşma ve Yoksullaşma İlişkisi ........................................................... 224

III– Haklı Bir İktisap Sebebi Bulunmayışı ....................................................... 227

IV– Kazandırıcı İşlemin Sebebe Bağlılığı ve Soyutluğu Sorunu ..................... 227

V– Sebepsiz İktisap Halleri .............................................................................. 231

1. İfa dışı sebepsiz iktisap ......................................................................... 231

2. İfa eylemlerine ilişkin sebepsiz iktisaplar ............................................. 231

VI– Hukuka ve Ahlâka Aykırı Amaçla Kazandırma (TBK 81) ....................... 234

VII– İade Talebinin Kapsamı ........................................................................... 235

1. Genel açıklama ..................................................................................... 235

2. İade talebinin kapsamı: ......................................................................... 235

3. İadenin şekli .......................................................................................... 236

VIII– Zamanaşımı ............................................................................................ 237

§25. Borçların İfası ............................................................................................... 239

I– Genel Açıklama ........................................................................................... 239

II– Verme Borçlarında Cins (Çeşit) ve Parça Borcu Ayırımı .......................... 242

III– Seçimlik Borçların İfası (TBK 87) ............................................................ 245

1. Seçimlik borç kavramı ........................................................................ 245

2. Seçimlik borç ve ifa yerine edim (= datio in solutum) yapma imkânını başta borçluya veren sözleşmeler ......................................... 247

3. “İfa yerine edim” ve “ifa uğruna edim” kavramlarının farklılığı ........ 249

IV– “Para Borcu” Türünden Verme Borçları ................................................... 249

1. Genel açıklama .................................................................................... 249

2. Yabancı para ile borçlanma ve yabancı para kaydı ............................. 251

3. Para borçlarında para değerinin düşmesine karşı başvurulan özel önlemler .............................................................................................. 253

4. Para borçlarında faiz ........................................................................... 254

V– İfanın Borçludan Başkası Tarafından Yapılması........................................ 260

VI- İfanın Alacaklıdan Başkasına Yapılması ................................................... 261

VII– Kısmen İfa (Tediye)................................................................................. 261

VIII– Bölünebilir Olmayan Borçlarda İfa (TBK 85) ....................................... 262

1. Genel açıklama .................................................................................... 262

2. Birden fazla alacaklı ............................................................................ 262

3. Birden fazla borçlu .............................................................................. 263

IX– İfa Yeri (TBK 89) ..................................................................................... 263

X– İfa Zamanı .................................................................................................. 264

1. Genel açıklama .................................................................................... 264

2. İfa için belirli süre kararlaştırılmış olması halinde, ifanın istenebilir (muaccel) olduğu günün belirlenmesi ................................................. 265

3. Ertelenmiş borç; vâdesinden önce ifa edilebilir mi? ........................... 268

4. Tatil gününe rastlayan vade................................................................. 268

5. İş saatleri içinde ifa ............................................................................. 268

6. İfa için belirlenen sürenin uzatılması .................................................. 268

XI– Alacaklıya Para Borcunun Veya Borçlarının Tamamının Ödenmemesi Halinde Hangi Borç için Ödeme Yapılmış Sayılacağı .............................. 269

XII– İfa Karineleri ........................................................................................... 270

XIII– İfa Eden Borçlunun; Makbuz İşleme ve Senedin Geri Verilmesini İsteme Hakkı .......................................................................................... 270

XIV– Tam İki Tarafa Borç Yükleyen (Sinallagmatik) Sözleşmelerde İfa ....... 271

1. Her iki taraf da kendi edimi açısından borçlu olduğuna göre, hangisi önce ödeyecektir? ................................................................... 271

2. Önce ifa etme yükümü olmayan tarafdan ifa talep edildiğinde ileri sürebileceği savunma (ödemezlik def’i) ...................................... 272

3. Ödemezlik (ödeme aczi) durumundaki def’i ve dönme hakkı ............ 273

§26. İfa Arızaları ................................................................................................... 273

I– Genel Açıklama .......................................................................................... 273

II– Alacaklıya İsnad Edilebilen Sebeplerle Ortaya Çıkan İfa Engeli ve Alacaklı Temerrüdü .................................................................................... 278

1) Genel açıklama .................................................................................... 278

2) Alacaklı temerrüdünün şartları ............................................................ 279

3) Alacaklının kusuru şart mıdır? ............................................................ 280

4) Alacaklı temerrüdünün hükümleri ...................................................... 282

5) Alacaklı temerrüdü dışında alacaklıya isnad edilebilen ifa ârızaları ... 284

III– Gereği Gibi İfa Etmeme Hallerinden: Akdin Müsbet İhlâli (Positive Vertragsverletzung) ................................................................................... 285

IV– İmkânsızlık................................................................................................ 287

V– İfa Mümkün Olmasına Rağmen Borçlunun İfa Etmemesi ......................... 292

1. Genel açıklama .................................................................................... 292

2. Borçlunun muaccel borcu ifa etmemekle temerrüde düşmesinin şartları ve hükümleri (Borçlu temerrüdü) ............................................ 293

VI– Yardımcının Eyleminden Dolayı Sorumluluk (TBK 116) ........................ 307

1. Genel açıklama .................................................................................... 307

2. Karşılaştırma ......................................................................................... 307

VII– Sorumluluktan Kurtulma (Sorumsuzluk) Anlaşmaları ............................ 309

§27. Yarışma (Telâhuk, Konkurrenz, concours) ................................................ 311

I– Kavram Hakkında Genel Bilgi..................................................................... 311

II– Sözleşme Dışı Borç İlişkileri ...................................................................... 312

III– Yükümlülük Borç İlişkileri ....................................................................... 313

IV– Hukukî Sebeplerin Yarışması Konusunda TBK 60’ın Getirdiği Düzenleme ............................................................................................... 324

§28. Sözleşme ve Üçüncü Kişi .............................................................................. 327

I– Üçüncü Kişi Yararına Sözleşme .................................................................. 327

1. Kavram ................................................................................................ 327

2. Üçüncü kişi yararına sözleşmenin türleri ............................................ 328

3. Üçüncü kişi yararına sözleşmenin özellikleri ...................................... 329

4. Üçüncü kişi yararına sözleşmenin hükümleri ..................................... 331

II– Bir Üçüncü Kişinin Alacaklıya Halef Olması (Alacaklı Yerine Geçmesi, Subrogation) (TBK 127)............................................................. 333

1. Genel olarak ........................................................................................ 333

2. Halefiyetin hükmü ................................................................................ 334

III– Garanti Sözleşmesi .................................................................................... 334

IV. Üçüncü Kişinin Fiilini (Edimini) Taahhüt ................................................. 336

1. Kavram ................................................................................................ 336

2. Üçüncü kişinin fiilini taahhüdün hukukî niteliği ................................. 337

3. Üçüncü kişinin fiilini taahhüdün özellikleri ........................................ 339

4. Üçüncü kişinin fiilini taahhüdün hükümleri ........................................ 341

5. Üçüncü kişiyi koruyucu etkili sözleşme .............................................. 343

V– Üçüncü Kişinin Sözleşme İhlâli: ................................................................ 344

VI– Üçüncü Kişinin Yansıma Zararının Giderimi Borcu Var mıdır? .............. 344

VII– Üçüncü Kişinin, “Güven Sorumluluğu” Dolayısı ile Zararının Giderimi ................................................................................................. 345

§29. Borcun ve Borç İlişkisinin Sona Ermesi ...................................................... 347

I– Genel Olarak ......................................................................................... 347

II. Borcun Sona Ermesinin Etkisi ............................................................. 348

§30. İbra ................................................................................................................. 349

I– Kavram ........................................................................................................ 349

II– İbra Anlaşmasının Hukukî Niteliği ............................................................. 349

III– İbra Anlaşmasının Şekli ............................................................................ 351

IV– İbra Anlaşmasının Hüküm ve Sonuçları ................................................... 352

§31. Yenileme ........................................................................................................ 352

I– Kavram ........................................................................................................ 352

II– Yenilemenin Şartları ................................................................................... 353

1. Eski borcun ortadan kaldırılması......................................................... 353

2. Yeni bir borcun kurulması .................................................................. 353

3. İki borç arasında bir fark bulunması.................................................... 354

4. Yenileme iradesinin bulunması ........................................................... 354

III– Carî Hesap ................................................................................................. 355

IV– Yenilemenin Hüküm ve Sonuçları ............................................................ 355

§32. Alacaklı ve Borçlu Sıfatının Birleşmesi ....................................................... 356

I– Kavram ........................................................................................................ 356

II– Hüküm ve Sonuçları ................................................................................... 356

§33. İfa İmkânsızlığı ............................................................................................. 357

I– Kavram ........................................................................................................ 357

II– İmkânsızlığın Borcu Sona Erdirmesinin Şartları ........................................ 358

1. Borçlanılan edim sonradan imkânsız hâle gelmelidir ......................... 358

2. Borçlu imkânsızlıktan sorumlu olmamalıdır ....................................... 360

III– Hüküm ve Sonuçları .................................................................................. 361

§34. Takas .............................................................................................................. 363

I– Kavram ........................................................................................................ 363

II– Takasın Hukukî Niteliği ............................................................................. 364

III– Takasın Şartları ......................................................................................... 365

1. Tarafların birbirinden –karşılıklı- alacaklı olması ............................... 365

2. Alacakların özdeş (aynı cinsten) olması .............................................. 366

3. Alacakların muaccel olması ................................................................ 366

4. Takastan feragat edilmemiş ve takas yetkisinin ortadan kaldırılmamış olması ........................................................................... 367

IV– Hüküm ve Sonuçları ................................................................................. 368

§35. Zamanaşımı ................................................................................................... 368

I– Kavram ........................................................................................................ 368

II– Zamanaşımının Hukukî Niteliği ................................................................. 370

III– Zamanaşımı Süreleri ................................................................................. 371

IV– Zamanaşımının Durması ........................................................................... 374

V– Zamanaşımının Kesilmesi .......................................................................... 375

VI– Zamanaşımının Hüküm ve Sonuçları ........................................................ 377

§36. Müteselsil Borçluluk ..................................................................................... 379

I– Kavram ........................................................................................................ 379

II– Müteselsil Borçluluğun Hukukî Niteliği .................................................... 380

III– Müteselsil Borçluluğun Kaynakları .......................................................... 380

IV– Müteselsil Borçluluğun Özellikleri ........................................................... 381

V. Müteselsil Borçluluğun Hükümleri ............................................................. 382

1. Alacaklı ile borçlular arasındaki ilişki................................................. 383

2. Borçlular arasındaki ilişki ................................................................... 386

3. Borcun sona ermesinin etkisi .............................................................. 387

§37. Müteselsil Alacaklılık.................................................................................... 390

I– Kavram ........................................................................................................ 390

II– Müteselsil Alacaklılığın Hukukî Niteliği .................................................... 390

III– Müteselsil Alacaklılığın Kaynakları .......................................................... 391

IV– Müteselsil Alacaklılığın Hükümleri .......................................................... 391

§38. Şarta Bağlı Borçlar (Koşullar) ..................................................................... 392

I– Kavram ........................................................................................................ 392

II– Benzer Kavramlardan Farkı........................................................................ 394

1. Vadeden farkı ...................................................................................... 394

2. “Önolgu”dan farkı ............................................................................... 394

3. “Hukukî şart” ve “Sözleşme şartları”ndan farkı .................................. 394

4. Yüklemeden (mükellefiyet) farkı ........................................................ 395

III– Şartın Türleri ............................................................................................. 395

1. Olumlu ve olumsuz şartlar .................................................................. 395

2. İradî, tesadüfî ve karma şartlar ............................................................ 395

3. Geciktirici ve bozucu şartlar ............................................................... 397

IV– Şartın Hüküm ve Sonuçları ....................................................................... 398

1. Geciktirici şartın hüküm ve sonuçları ................................................. 398

2. Bozucu şartın hüküm ve sonuçları ...................................................... 399

3. Şartın gerçekleşmiş sayılması ............................................................. 400

§39. Ceza Koşulu (Cezaî şart) .............................................................................. 401

I– Kavram ........................................................................................................ 401

II– Ceza Koşulunun Hukukî Niteliği ............................................................... 402

III– Ceza Koşulunun Türleri Ve Dönme Cezası .............................................. 405

1. Seçimlik ceza koşulu ........................................................................... 405

2. İfaya eklenen ceza koşulu ................................................................... 406

3. Dönme cezası ...................................................................................... 407

IV– Ceza Koşulunun Borçlunun Kusuru ve Alacaklının Zararı ile İlişkisi ...... 408

1. Ceza koşulunun borçlunun kusuru ile ilişkisi ...................................... 408

2. Ceza koşulunun alacaklının zararı ile ilişkisi ...................................... 409

<p class="