Deniz İş Hukuku

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ ....................................................................................................................... III

İÇİNDEKİLER ............................................................................................................. V

KISALTMALAR ..................................................................................................... XIII

GİRİŞ ............................................................................................................................ 1

BİRİNCİ BÖLÜM

GENEL BİLGİLER

§1. DENİZ İŞ HUKUKUNUN KONUSU VE TEMEL İLKELERİ ............................. 5

I. KONU ........................................................................................................... 5

II. TEMEL İLKELER ........................................................................................ 6

1. İşçinin Korunması ...................................................................................... 6

2. Nispî Emredici Hukuk Kuralları ................................................................ 7

3. İşçi Lehine Yorum ..................................................................................... 8

4. İşçilerin Yönetime Katılmaları ................................................................... 9

§2.DENİZ İŞ HUKUKUNUN KAYNAKLARI ......................................................... 11

I. ULUSAL KAYNAKLAR ........................................................................... 11

1. Genel Kaynaklar ...................................................................................... 11

a. Anayasa ............................................................................................... 11

b. Kanunlar .............................................................................................. 12

aa. 4857 Sayılı İş Kanunu ................................................................... 14

bb. 854 Sayılı Deniz İş Kanunu .......................................................... 20

cc. 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu ................................................. 28

dd. Diğer Kanunlar .............................................................................. 29

c. Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri ....................................................... 31

d. Yönetmelikler ...................................................................................... 32

e. Yardımcı Kaynaklar (İçtihat Kaynakları) ............................................ 33

2. Özel Kaynaklar ........................................................................................ 33

a. Hizmet Sözleşmesi .............................................................................. 33

b. Toplu İş Sözleşmesi ............................................................................ 34

c. Denizcilik Örf ve Âdetleri ................................................................... 34

d. İşyeri Uygulamaları ............................................................................. 35

e. İç Yönetmelikler .................................................................................. 36

f. İşveren Talimatları .............................................................................. 36

II. ULUSLARARASI KAYNAKLAR ............................................................. 37

1. Genel Olarak ............................................................................................ 37

2. Uluslararası Denizcilik Örgütü ................................................................ 38

3. Uluslararası Çalışma Örgütü .................................................................... 39

a. Sözleşme ve Tavsiye Kararları ............................................................ 39

b. Denizcilik Çalışma Sözleşmesi ........................................................... 41

4. Uluslararası Taşımacılık İşçileri Federasyonu ......................................... 43

III. DENİZ İŞ HUKUKU KAYNAKLARI ARASINDA ÖNCELİK ............... 46

§3.TEMEL KAVRAMLAR ........................................................................................ 51

I. GEMİ ADAMI (İŞÇİ) ................................................................................. 51

1. Kavram..................................................................................................... 51

2. Yabancı Gemi Adamları .......................................................................... 55

II. STAJYER .................................................................................................... 58

III. İŞVEREN .................................................................................................... 60

IV. İŞVEREN VEKİLİ ...................................................................................... 63

V. KAPTAN ..................................................................................................... 63

VI. GEMİ (İŞYERİ) .......................................................................................... 66

1. Kavram..................................................................................................... 66

2. Geminin Devri ......................................................................................... 69

§4. DENİZ İŞ KANUNU’NDA BAZI ÜÇLÜ İŞ İLİŞKİLERİNE YÖNELİK SORUMLULUK ALANLARININ BELİRLENMESİ İHTİYACI .................... 72

I. ASIL İŞVEREN – ALT İŞVEREN İLİŞKİSİ ............................................. 72

II. GEÇİCİ İŞ İLİŞKİSİ ................................................................................... 76

§5. DENİZ İŞ HUKUKUNA İLİŞKİN UYUŞMAZLIKLARIN HUKUKİ ÇÖZÜMÜ ........................................................................................................... 78

I. İŞ YARGISI ................................................................................................ 78

1. İş Mahkemelerinin Kuruluşu ................................................................... 78

2. Görev ve Yetki ......................................................................................... 80

a. İş Mahkemelerinin Görev Alanına Giren Dava ve İşler ...................... 80

b. İş Mahkemelerinin Yetkisi .................................................................. 82

aa. Genel Olarak .................................................................................. 82

bb. İş Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisi ...................................... 84

3. Yargılama Usulü ...................................................................................... 87

4. Kanun Yolları .......................................................................................... 87

a. Bölge Adliye Mahkemeleri ................................................................. 88

b. Yargıtay ............................................................................................... 88

5. Dava Şartı Olarak Arabuluculuk .............................................................. 89

II. GEMİ ADAMLARININ ALACAK HAKLARININ İCRASINA İLİŞKİN TÜRK TİCARET KANUNU’NDA YER ALAN ÖZEL DÜZENLEMELER ..................................................................................... 91

İKİNCİ BÖLÜM

HİZMET SÖZLEŞMESİ

§6. HİZMET SÖZLEŞMESİNİN ÖZELLİKLERİ, UNSURLARI, YAPILMASI VE DEVRİ .......................................................................................................... 97

I. TERMİNOLOJİ ........................................................................................... 97

II. HİZMET SÖZLEŞMESİNİN ÖZELLİKLERİ VE UNSURLARI ............. 98

1. Özellikleri ................................................................................................ 98

2. Unsurları .................................................................................................. 98

III. HİZMET SÖZLEŞMESİNİN YAPILMASI ............................................. 100

1. Tarafların Ehliyeti ve Gemi Adamı Yeterliliği ...................................... 100

2. Sözleşmenin Şekli ve İçeriği .................................................................. 102

3. Sözleşme Yapma Yükümlülüğü ............................................................. 104

4. Sözleşmenin Geçersizliği ....................................................................... 105

IV. HİZMET SÖZLEŞMESİNİN DEVRİ ....................................................... 108

§7. HİZMET SÖZLEŞMESİNİN TÜRLERİ ............................................................ 110

I. BELİRSİZ SÜRELİ ve BELİRLİ SÜRELİ HİZMET SÖZLEŞMELERİ ..................................................................................... 110

1. Belirsiz Süreli Hizmet Sözleşmesi ......................................................... 110

2. Belirli Süre veya Sefer İçin Yapılan Hizmet Sözleşmesi ....................... 112

II. TAM SÜRELİ VE KISMİ SÜRELİ HİZMET SÖZLEŞMELERİ............ 115

1. Tam Süreli Hizmet Sözleşmesi .............................................................. 115

2. Kısmi Süreli Hizmet Sözleşmesi ............................................................ 115

§8. HİZMET SÖZLEŞMESİ TARAFLARININ BORÇLARI ................................. 116

I. GEMİ ADAMININ BORÇLARI .............................................................. 116

1. İş Görme Borcu ...................................................................................... 116

a. İşin Bizzat İfa Edilmesi ..................................................................... 116

b. İşin Özenle İfa Edilmesi .................................................................... 117

2. Sadakat Borcu ........................................................................................ 117

3. Emir ve Talimatlara Uyma Borcu .......................................................... 119

4. Rekabet Etmeme Borcu ......................................................................... 120

II. İŞVERENİN BORÇLARI ......................................................................... 122

1. Ücret Ödeme Borcu ............................................................................... 122

a. Genel Olarak ..................................................................................... 122

b. Ücretin Miktarı .................................................................................. 123

c. Ücretin Ödenme Yeri, Şekli ve İspatı................................................ 125

d. Ücret Ödeme Zamanı ........................................................................ 127

e. Ücrete İlişkin Zamanaşımı ve Gecikme Faizi ................................... 128

f. Ücretin Korunmasına İlişkin Düzenlemeler ...................................... 129

aa. Ücretin Saklı Kısmı ...................................................................... 129

bb. Zarar Karşılığı Kesinti ................................................................. 131

cc. Ücretten İndirim Yapılamaması ................................................... 132

dd. Ücret Kesme Cezasının Sınırlandırılması .................................... 133

ee. İşverenin Ödeme Güçlüğüne Düşmesi Halinde Ücretin Korunması................................................................................... 134

2. Eşit Davranma Borcu ............................................................................. 135

3. Koruma ve Gözetme Borcu.................................................................... 139

4. İkamet Yeri ve İaşe Sağlama Borcu ....................................................... 144

§9. HİZMET SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ VE HUKUKİ SONUÇLARI .... 148

I. HİZMET SÖZLEŞMESİNİ FESİH DIŞINDA SONA ERDİREN DURUMLAR ............................................................................................ 148

1. İkale ....................................................................................................... 148

2. İnfisah .................................................................................................... 150

a. Belirli Süreli Hizmet Sözleşmesinin Süresinin veya Seferin Sona Ermesi ............................................................................................... 150

b. Ölüm.................................................................................................. 151

aa. Gemi Adamının Ölümü ................................................................ 151

bb. İşverenin Ölümü .......................................................................... 153

c. Deniz İş Kanunu’nda Öngörülen Diğer İnfisah Halleri ..................... 154

II. HİZMET SÖZLEŞMESİNİN FESİH BİLDİRİMİ İLE SONA ERMESİ .................................................................................................... 156

1. Fesih Kavramı ........................................................................................ 156

2. Fesih Bildiriminin Hüküm Doğurma Anı .............................................. 156

3. Fesih Bildiriminin Şekli ......................................................................... 157

4. Fesih Türleri ........................................................................................... 158

a. Süreli Fesih ....................................................................................... 158

aa. Genel Olarak ................................................................................ 158

bb. Yeni İş Arama İzni Verilmesi ...................................................... 161

cc. Fesih Bildirim Sürelerine Uyulmaması ........................................ 163

dd. İşverenin Süreli Fesih Hakkını Kötüye Kullanması .................... 163

b. Haklı Nedenle (Derhal) Fesih............................................................ 165

aa. Haklı Fesih Nedenleri .................................................................. 165

aaa. Sözleşmenin İşveren veya İşveren Vekili Tarafından Feshi ..................................................................................... 166

bbb. Sözleşmenin Gemi Adamı Tarafından Feshi ........................ 169

ccc. Taraflar Bakımından Ortak Haklı Nedenle Fesih Halleri ...... 170

bb. Haklı Nedenle Fesih Hakkını Kullanma Süresi ........................... 171

cc. Haklı Nedenle Feshin Sonuçları ................................................... 171

5. Fesih Hakkının Sınırlandırılması ........................................................... 172

III. HİZMET SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİNİN DİĞER HUKUKİ SONUÇLARI ............................................................................................ 174

1. İade ........................................................................................................ 174

a. Genel Olarak ..................................................................................... 174

b. İade Şartları ....................................................................................... 176

aa. Yurda İade .................................................................................... 176

bb. Yabancı Gemi Adamının İadesi ................................................... 179

cc. Yurt İçinde İade ........................................................................... 179

c. İade Zorunluluğuna Uymamanın Sonuçları ...................................... 180

d. İade Hakkından Yoksunluk ............................................................... 181

2. Kıdem Tazminatı ................................................................................... 182

a. Genel Olarak ..................................................................................... 182

b. Hak Kazanma Koşulları .................................................................... 183

aa. Deniz İş Kanunu’na Tabi Gemi Adamı Olmak ............................ 183

bb. En Az Bir Yıl Kıdem Süresi Bulunması ...................................... 184

cc. Sözleşmenin Kıdem Tazminatına Hak Kazandıracak Şekilde Sona Ermesi ................................................................................ 184

aaa. Hizmet Sözleşmesini Fesih Dışında Sona Erdiren Sebepler Bakımından .......................................................... 184

bbb. Hizmet Sözleşmesinin Fesih Yoluyla Sona Ermesi Bakımından .......................................................................... 185

aaaa. İşverenin Hizmet Sözleşmesini Feshi ................................ 185

bbbb. Gemi Adamının Hizmet Sözleşmesini Feshi .................... 186

c. Kıdem Süresinin Hesaplanması......................................................... 187

d. Kıdem Tazminatının Miktarı ............................................................. 189

e. Kıdem Tazminatına İlişkin Gecikme Faizi, Zamanaşımı ile İdari Para Cezası ........................................................................................ 191

3. Çalışma Belgesi Verilmesi ..................................................................... 192

4. İbraname ................................................................................................ 195

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

İŞİN DÜZENLENMESİ

§10. ÇALIŞMA (İŞ) SÜRESİ ................................................................................... 197

I. NORMAL ÇALIŞMA SÜRESİ ................................................................ 197

1. Genel Olarak .......................................................................................... 197

2. Deniz İş Kanunu’nun Çalışma Süresi Bakımından İstisna Tuttuğu Kişiler .................................................................................................... 200

II. FAZLA ÇALIŞMA ................................................................................... 201

1. Genel Olarak .......................................................................................... 201

2. Fazla Çalışma Sayılmayan Haller .......................................................... 204

3. Fazla Çalışma Sürelerinin Tespiti .......................................................... 205

4. Fazla Çalışmanın Karşılığı ..................................................................... 206

5. Fazla Çalışmanın İspatı .......................................................................... 211

§11. DİNLENME SÜRELERİ VE İZİNLER ........................................................... 212

I. ARA DİNLENMESİ ................................................................................. 212

II. HAFTA TATİLİ ........................................................................................ 215

1. Genel Olarak .......................................................................................... 215

2. Hafta Tatili Ücreti .................................................................................. 216

III. ULUSAL BAYRAM VE GENEL TATİLLER ......................................... 217

IV. YILLIK ÜCRETLİ İZİN ........................................................................... 217

1. Hak Kazanma Şartı ve Yıllık İzin Süreleri............................................. 217

2. Uygulanması .......................................................................................... 221

3. Hizmet Sözleşmesinin Sona Ermesi Halinde Yıllık İzin Ücreti ............. 225

SONUÇ ..................................................................................................................... 227

KAYNAKÇA ............................................................................................................ 231