SOSYAL POLİTİKA BOYUTU İLE YOKSULLUK VE SOSYAL HİZMET

İÇİNDEKİLER

BİRİNCİ BÖLÜM 1

GELİR DAĞILIMI, YOKSULLUK VE MÜCADELE

POLİTİKALARI 1

1. Gelir Dağılımı ve Kavramsal Çerçevesi 1

1.1.        Gelir Adaletsizliğinin Nedenleri 3

1.2.        Türkiye’de Gelir Dağılımı 4

2. Yoksulluk Kavramı, Türleri ve Ölçümü 8

2.1.        Yoksulluk Kavramı 8

2.2.        Yoksulluk Türleri 11

2.2.1.         Mutlak Yoksulluk-Göreceli Yoksulluk 11

2.2.2.         Objektif Yoksulluk-Subjektif Yoksulluk 12

2.2.3.         İnsani Yoksulluk 13

2.2.4.         Kırsal Yoksulluk-Kentsel Yoksulluk 15

2.2.5.         Nöbetleşe Yoksulluk 19

2.2.6.         Ultra Yoksulluk 20

2.2.7.         Kalıcı-Geçici Yoksulluk 20

2.2.8.         Yapabilirlikten Yoksunluk ve Asgari Gelir Desteği 21

2.2.8.1.      Yapabilirlikten Yoksunluk 21

2.2.8.2.      Asgari Gelir Desteği 22

2.2.9.         Yeni Yoksulluk Kavramları 25

2.3.        Yoksulluğun Ölçümü 28

2.4.        Yoksulluk Kültürü ve Türkiye’de Yoksulluk 28

2.4.1.         Yoksulluk Kültürü 28

2.4.2.         Türkiye’de Yoksulluk 29

2.5.        Yoksullukla Mücadele Politikaları 32

2.5.1.         Doğrudan Mücadele Politikaları 33

2.5.2.         Dolaylı Mücadele Politikaları 34

2.6.        Türkiye’de Yoksullukla Mücadele Yöntemleri 35

2.6.1.         Yoksullukla Mücadelede Kamusal Sosyal

Yardımlar 39

2.6.1.2.  T.C. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığınca Gerçekleştirilen Sosyal Yardımlar 40

2.6.1.3.Vakıflar Genel Müdürlüğü Tarafından

Gerçekleştirilen Sosyal Yardımlar 45

2.6.1.4.  Milli Eğitim Bakanlığı Tarafından Yapılan Sosyal Yardımlar 46

2.6.1.5.  Belediyeler Tarafından Yapılan Sosyal Yardımlar 47

2.6.2.         Yoksullukla Mücadelede Sivil Toplum Örgütleri 50 OKUMA PARÇASI 53

Parazit Filmi, Yoksulluk ve Sosyal Hizmet 53

İKİNCİ BÖLÜM 56

YOKSULLUKLA MÜCADELEDE SOSYAL YARDIMLARIN SOSYAL POLİTİKA İÇERİSİNDEKİ YERİ 56

1. Sosyal Yardım Kavramı 56
2. Sosyal Yardımların Yoksulluk Üzerindeki Etkileri 57

2.1.        Dünyada Yoksullukla Mücadelede Sosyal Yardımların Gelişimi 57

2.2.        Türkiye’de Sosyal Yardım Rejiminin Oluşumu 64

2.3.        Sosyal Yardımların Gelişim Aşamaları 68

3. Sosyal Yardımların Hak Niteliği ve Dava Edilebilirliği 70

OKUMA PARÇASI 74

Hindistan’daki Sosyal Eşitsizlikler Üzerine Slumdog Millionnaire Filmi 74

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM 75

KÜRESELLEŞME, YOKSULLUK, ÇALIŞMA YAŞAMI VE

SOSYAL HİZMET İLİŞKİSİ 75

1. Küreselleşme Kavramı ve Değişen Niteliği 75

1.1.        Küreselleşme ile Sosyal Politikanın Değişen Niteliği 77

1.2.        Küreselleşmenin Sosyal Yardım ve Hizmetlerdeki Değişime Etkisi 78

1.3.        Küreselleşme ve Sosyal Hizmetler Alanındaki Değişime Etkisi 80

2. Çalışan Yoksulluğu Kavramı ve Nedenleri 82

2.1.        Çalışan Yoksulluğu Kavramı 82

2.2.        Çalışan Yoksulluğu Nedenleri 83

2.3.        Çalışan Yoksulların Sosyal Hizmet İhtiyacı 85

3. İşsiz Bireylerin Sosyal Hizmet İhtiyacı 86

OKUMA PARÇASI-Rosetta Filmi 87

OKUMA PARÇASI 88

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM 89

TIBBİ VE PSİKİYATRİK SOSYAL HİZMET VE YOKSULLUK İLİŞKİSİ 89

1. Tıbbi Sosyal Hizmet ve Tarihsel Gelişimi 89

1.1.        Tıbbi Sosyal Hizmet 89

1.2.        Tıbbi Sosyal Hizmetin Tarihsel Gelişimi 92

2. Psikiyatrik Sosyal Hizmet ve Tarihsel Gelişimi 95

2.1.        Psikiyatrik Sosyal Hizmet 95

2.2.        Psikiyatrik Sosyal Hizmetin Tarihsel Gelişimi 98

3. Tıbbi ve Psikiyatrik Sosyal Hizmette Sosyal Çalışmacının Rolü 99

3.1.        Hastane Ortamındaki Mikro, Mezzo ve Makro Düzeydeki Uygulamalar 101

3.2.        Yoksul Hastalara Yönelik Sosyal Hizmet Uygulamaları 103

OKUMA PARÇASI 107

BEŞİNCİ BÖLÜM 108

YOKSUL ENGELLİLERE YÖNELİK SOSYAL HİZMET UYGULAMALARI 108

1. Engellilik Kavramının Genel Çerçevesi 108

1.1.        Sakat, Özürlü ve Engelli Kavramları 109

1.2.        Engellilik Grupları 112

1.3.        Türkiye’de Engellilerin Profili 114

2. Engellilik Çalışmalarındaki Kuramsal Modeller 115
3. Sosyal Politika Bağlamında Engellilere Yönelik Sosyal

Hizmet Uygulamaları 118

3.1.        Psiko-sosyal Sorunları 119

3.2.        Eğitim Sorunları 119

3.3.        Ulaşılabilirlik ve Erişilebilirlik Sorunları 122

3.4.        İstihdam Sorunları 125

3.4.1.         Çalışabilir Durumdaki Engellilerin İstihdamı 125

3.4.1.1.      Engellilerin İstihdam Edilme Gerekliliği 125

3.4.1.2.      İşverenlerin Engelli İstihdamına Yönelik Bakış 127

3.4.1.3.      Engellilerin İstihdam Yöntemleri 127

3.4.1.3.1.      Kota Yöntemi 127

3.4.1.3.2.      Korumalı İşyerleri Yöntemi 130

3.4.1.3.3.      Tahsis Yöntemi 133

3.4.1.3.4.      Evde Çalışma Yöntemi 133

3.4.1.3.5.      İşverenlerin Engelli istihdamına

Özendirilmesi 133

3.4.1.3.6.      Kooperatif Çalışma Yöntemi 134

3.4.1.3.7.      Bağımsız Çalışmaya Yönlendirme 134

3.4.2.         Çalış(a)mayan Engellilere Sağlanan Sosyal

Yardımlar 135

3.4.2.1.      Engelli Aylığı 138

3.4.2.2.      Muhtaç Aylığı 141

3.4.2.3.      Evde Bakım Aylığı 141

3.4.2.4.      Engellilere Sağlanan İndirim ve Muafiyetler 143

3.4.3.         Bakıma Muhtaç Engellilere Yönelik Bakım Güvence Sistemi 145

3.4.3.1.      Resmi Bakım ve Rehabilitasyon Merkezleri . 151

3.4.3.1.1.      Yatılı Resmi Kurum Bakım Hizmetleri 151

3.4.3.1.2.      Gündüzlü Resmi Kurum Bakım Hizmetleri 152

3.4.3.2.      Özel Bakım Merkezleri 156

4. COVID-19’un Engelli Bireyler Üzerindeki Etkisi 159

4.1.        COVID-19’un Eğitim, İstihdam ve Sosyal Güvenliğe Etkisi 160

4.2.        Sosyal Korumaya ve Bakım Kurumlarında

Yaşayanlara Etkisi 160

4.3.        Engelli Bireylere Uygulanan Şiddet 161

5. Engelli Refahı Alanında Sosyal Çalışmacının Rolü 163

Psikolojik Bir Analiz: Forrest Gump Film Analizi 165

ALTINCI BÖLÜM 167

YOKSUL YAŞLILARA YÖNELİK SOSYAL HİZMET UYGULAMALARI 167

1. Yaşlılık ve Yaşlanma Kavram ve Tanımları 167
2. Türkiye’de ve Dünya’da Yaşlılık 170

2.1.        Türkiye’de Yaşlılık 171

2.2.        Dünya’da Yaşlılık 173

3. Yaşlı Yoksulluğu 175
4. Yaşlılara Yönelik Sosyal Politikalar ve Sosyal Hizmetler 177

4.1.        Sosyal Sigorta Uygulamaları Açısından 178

4.2.        Sosyal Yardımlar Açısından 181

4.2.1.         65 Yaş Aylığı 181

4.2.2.         Evde Bakım Aylığı 182

4.3.        Sosyal Hizmetler Açısından 184

4.3.1.         Kurumsal Hizmetler 187

4.3.1.1.      Huzurevleri 189

4.3.1.2.      Gündüzlü Bakım ve Evde Bakım 191

4.3.2.         Türkiye’de Yaşlı Bakımına İlişkin Temel Sorunlar 194

5. COVID-19’ un Yaşlı Bireyler Üzerindeki Etkisi 196

OKUMA PARÇASI 199

YEDİNCİ BÖLÜM 201

YOKSUL KADINLARA YÖNELİK SOSYAL HİZMET UYGULAMALARI 201

1. Cinsiyet ve Toplumsal Cinsiyet Kavramları 201
2. Toplumsal Cinsiyet Eşitliği 203
3. Toplumsal Cinsiyet Adaleti 203
4. Toplumsal Cinsiyetin Öteki Yüzü Erkek ve Erkeklik Çalışmaları 204

4.1.        Erkeklik 204

4.2.        Erkeklik Çalışmaları 205

4.3.        Erkeklik Çalışmaları ve Sosyal Hizmet 206

4.4.        Queer Teori 207

5. Kadına Yönelik Şiddet 209

5.1.        Kadına Yönelik Şiddetin Nedenleri 213

5.2.        Sosyal Hizmet Uygulamalarında Kadına Yönelik

Şiddet ve Kadın Konukevleri 215

5.3.        Kadına Yönelik Şiddette Tidal (Gelgit) Modelinin Uygulanması 219

5.4.        6284 sayılı Ailenin Korunmasına ve Kadına Yönelik

Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun 222

5.4.1.         Şiddete Uğrayan Hakkında Uygulanacak Tedbirler (Koruyucu Tedbirler) 223

5.4.2.         Şiddete Başvuran Hakkında Uygulanacak

Tedbirler (Önleyici Tedbirler) 225

6. Yoksulluğun Kadınlaşması ve Artan Sosyal Hizmetler İhtiyacı 227

6.1.        Kadın Yoksulluğunun Nedenleri 230

6.1.1.         Kadının İşgücü Piyasasındaki Konumu 230

6.1.2.         Haneiçi Eşitsizlikler 231

6.1.3.         Eğitim 231

6.2.        Sosyal Hizmet Uygulamalarında Evde Bakım Kadın

İçin Ayrımcılık Mı 234

7. Feminizm ve Feminist Sosyal Hizmet 237
8. COVID-19 Pandemisi ve Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet 240 OKUMA PARÇASI 244

SEKİZİNCİ BÖLÜM 247

YOKSUL SIĞINMACI, MÜLTECİ VE GÖÇMENLERE YÖNELİK SOSYAL HİZMET UYGULAMALARI 247

1. Göç ve Göçmen Kavramları 247

1.1.        Göç Kavramı 249

1.2.        Göçmen, Mülteci, Sığınmacı, İkincil Koruma, Geçici Koruma 250

2. Göç Teorileri 254
3. Hukuki Mevzuata Göre Mülteciler, Sığınmacılar ve Geçici Koruma Altındakiler 256

3.1.        Uluslararası Mevzuata Göre 256

3.1.1.         Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin Sözleşme (1951) 256

3.1.2.         1967 Protokolü 257

3.2.        Ulusal Mevzuata Göre 258

3.2.1.         İskân Kanunu 258

3.2.2.         1994 Yönetmeliği 258

3.2.3.         Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu 259

3.2.4.         Geçici Koruma Yönetmeliği 260

4. Göçmen, Mülteci, Sığınmacı ve Geçici Koruma Altındakiler ile Sosyal Hizmet 263

4.1.        Sağlık Sorunları 264

4.2.        Ekonomik Problemler 268

4.3.        Eğitim 270

4.4.        Beslenme Problemi 271

4.5.        Barınma Problemi 271

4.6.        Dil Problemi 272

4.7.        Sosyal Yardımlar 273

4.8.        Sosyal Güvenlik Sistemlerine Erişim 274

4.9.        Sosyal Dışlanma 276

4.10.          İşgücü Piyasasına Erişim 277

4.11.          Zenofobi (Yabancı Korkusu, Düşmanlığı) 279

5. Yeşil Sosyal Hizmet Çerçevesinde İklim Mültecileri ile Sosyal Hizmet 279
6. COVID-19’un Mülteciler Üzerindeki Etkisi 284

OKUMA PARÇASI 287

KAYNAKÇA 289