MAKRO İKTİSADA GİRİŞ

ÜNİTELER

ÖNSÖZ VII

ÜNİTELER . IX

İÇİNDEKİLER . XI

DENKLEMLER LİSTESİ XXI

TABLOLAR LİSTESİ XXII

ŞEKİLLER LİSTESİ . XXIV

1 PİYASADA DENGE . 1

2 REFAH EKONOMİSİ 14

3 PİYASA DENGESİNE MÜDAHALELER . 32

4 MİLLİ GELİR . 46

5 ENFLASYON 62

6 PARA 85

7 MALİYE . 107

8 MALİ POLİTİKA . 120

9 DIŞ DENGE VE DÖVİZ KURLARI . 135

10 KISA DÖNEM MAKRO MODELİ – I . 151

11 KISA DÖNEM MAKRO MODELİ – II 174

12 KISA DÖNEMDE REEL GSYİH VE FİYAT SEVİYESİ . 190

13 KISA DÖNEMDEN UZUN DÖNEME GEÇİŞ 206

14 UZUN DÖNEMDE İKTİSADİ BÜYÜME 225

15 FAKİRLİK VE GELİR DAĞILIMI 235

16 EMEK PİYASALARI . 249

KAYNAKLAR 273

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ VII

ÜNİTELER . IX

İÇİNDEKİLER . XI

DENKLEMLER LİSTESİ XXI

TABLOLAR LİSTESİ XXII

ŞEKİLLER LİSTESİ . XXIV

1 PİYASADA DENGE . 1

2 REFAH EKONOMİSİ 14

1.1 Piyasa 1

1.1.1 Talep 1

1.1.2 Arz . 3

1.2 Piyasa Dengesi 5

1.3 Piyasa Dengesinin Değişmesi . 5

1.3.1 Sadece Talebin Artması . 6

1.3.2 Sadece Arzın Azalması 6

1.3.3 Sadece Talebin Azalması . 7

1.3.4 Sadece Arzın Artması 8

1.3.5 Hem Arzın Hem de Talebin Azalması . 9

1.3.6 Arzın Azalması ve Talebin Artması. 10

Birinci Ünite Çalışma Soruları. 12

2.1 Tüketici Fazlası . 15

2.2 Satıcı Fazlası . 18

2.3 Üretim Fazlası . 20

2.4 Piyasanın Başarısı . 22

2.5 Piyasanın Başarısızlığı 25

3 PİYASA DENGESİNE MÜDAHALELER . 32

4 MİLLİ GELİR . 46

5 ENFLASYON 62

İkinci Ünite Çalışma Soruları. 27

Ek – Bireysel Talep Eğrisi . 29

3.1 Fiyat Müdahalesi. 33

3.1.1 Taban Fiyat 33

3.1.2 Tavan Fiyat 36

3.2 Miktar Müdahalesi 38

3.3 Vergi . 40

Üçüncü Ünite Çalışma Soruları . 45

4.1 Makro İktisat – Mikro İktisat Ayrımı 46

4.2 Milli Gelir Hesaplamaları . 47

4.2.1 Toplam Üretim Özdeşliği 47

4.2.1.1 Toplam Hasıla . 49

4.2.1.2 Toplam Gelir . 50

4.2.1.3 Toplam Harcamalar. 51

4.2.2 Tüketim, Tasarruf ve Yatırım 52

4.2.3 İktisadi Aktör Olarak Devlet 53

4.2.4 Dışa Açık Bir Ekonomi 54

4.2.5 GSYİH . 55

4.2.6 Nominal – Reel GSYİH . 56

4.2.7 GSYİH – GSMH 57

4.2.8 Kişi Başına GSYİH 58

4.2.9 Satın Alma Gücü Paritesine Göre Kişi Başına GSYİH 58

4.3 Gelir Dağılımı . 58

4.3.1 Gini Katsayısı 59

4.3.2 Üretim Faktörlerinin Payları 59

Dördüncü Ünite Çalışma Soruları 60

5.1 Tanım 62

5.2 Sebepler. 62

5.2.1 Talep Enflasyonu . 62

5.2.2 Toplam Talep Kalemleri 63

6 PARA 85

5.2.2.1 Tüketim . 64

5.2.2.2 Yatırım 64

5.2.2.3 Devlet Harcamaları . 65

5.2.2.4 İhracat 65

5.2.2.5 İthalat. 66

5.2.3 Arz Enflasyonu 67

5.3 Ölçüm Yöntemleri. 68

5.3.1 GSYİH Deflatörü . 68

5.3.2 Tüketici Fiyat Endeksi . 70

5.3.3 Üretici Fiyat Endeksi . 73

5.4 Neticeler 75

5.4.1 Gelir Dağılımının Değişmesi . 75

5.4.2 Servet Dağılımının Değişmesi . 76

5.4.3 Mal Stoklanması 76

5.4.4 Belirsizliğin Artması 76

5.4.5 Ücretlerin Ayarlanması 76

5.4.6 Faizde Manevra Alanı 77

5.5 Enflasyona Karşı Politikalar . 77

5.5.1 Talebin Azaltılması 77

5.5.2 Arzın Arttırılması. 78

5.6 Deflasyon 78

5.6.1 Borç Deflasyonu 79

5.6.2 Likidite Tuzağı. 80

Beşinci Ünite Çalışma Soruları 82

6.1 Tanım 85

6.2 Tarihçe 85

6.3 Fonksiyonlar . 86

6.3.1 Mübadele Aracı 86

6.3.2 Değer Ölçüsü . 86

6.3.3 Tasarruf Aracı 87

6.4 Para Arzı . 87

6.4.1 M0 87

6.4.2 M1 88

6.4.3 M2 88

6.7.1.1.1. İşlem Saiki . 96

6.7.1.1.2. İhtiyat Saiki . 96

6.7.1.1.3. Spekülasyon Saiki 96

6.7.1.2.1. Faiz Oranı . 96

6.7.1.2.2. Gelir 97

6.7.1.2.3 Fiyat Seviyesi. 98

7 MALİYE . 107

8 MALİ POLİTİKA . 120

6.4.4 M3 88

6.5 Para Üretimi 90

6.5.1 Zorunlu Karşılık Oranı. 90

6.5.2 Rezerv Fazlası 91

6.5.3 Nakit Bulundurma 93

6.5.4 ZKO Politikası . 94

6.6 Para Politikası . 95

6.7 Para Piyasası . 95

6.7.1 Para Talebi . 96

6.7.1.1 Para Talebinin Sebepleri . 96

6.7.1.2 Para Talebi ve Faktörler 96

6.7.2 Para Arzı 98

6.7.3 Para Piyasasında Denge . 99

6.7.4 Para Piyasasındaki Dengede Değişme . 100

6.7.4.1 Para Arzındaki Artış 100

6.7.4.2 Para Arzındaki Azalma . 101

6.7.4.3 Para Talebindeki Artış. 102

6.7.4.4 Para Talebindeki Azalma 102

6.8 Para Miktarı Teorisi 103

Altıncı Ünite Çalışma Soruları. 105

7.1 Devlet Bütçesi . 107

7.1.1 Bütçe Giderleri. 109

7.1.2 Bütçe Gelirleri . 111

7.1.3 Bütçe Dengesi 114

7.2 Devlet Borcu . 115

Yedinci Ünite Çalışma Soruları . 119

8.1 Mali Politikayla Talebin Değişmesi 120

9 DIŞ DENGE VE DÖVİZ KURLARI . 135

8.1.1 Mali Politikalar ve Çarpan Etkisi . 121

8.1.1.1 Devlet Harcaması Çarpanı. 122

8.1.1.2 Vergi Çarpanı 122

8.1.2 Mali Politikaların İşleyişi. 124

8.1.2.1 İktisadi Durgunluğa Karşı Mali Politika . 124

8.1.2.2 Enflasyona Karşı Mali Politika . 125

8.1.3 Mali Politikanın Sınırları . 126

8.1.3.1 Gecikmeler 126

8.1.3.2 Dışlanma Etkisi . 127

8.1.3.3 Çarpan Oranına Dair Misaller . 128

8.1.3.4 İsraf Projeleri. 130

8.2 Mali Politikalarla Arzın Değişmesi . 130

8.2.1 Arz Yönlü İktisadın İşleyişi . 130

8.2.2 Arz Yönlü İktisada Yönelik Tenkitler . 131

8.2.2.1 Say Kanunu . 131

8.2.2.2 Bütçe Açıkları . 131

8.3 Mali Politikanın Etkinliği 133

Sekizinci Ünite Çalışma Soruları . 134

9.1 Dış Ticaret. 135

9.1.1 Dış Ticaret Tarihi. 135

9.1.2 Dış Ticaret Hacmi 139

9.2 Dış Ticaret Dengesi. 140

9.3 Hizmet Ticareti . 140

9.4 Mal ve Hizmetler Dengesi 142

9.5 Gelir Dengesi 142

9.6 Sermaye Hesabı ve Finans Hesabı 143

9.7 Net Hata ve Noksan 144

9.8 Ödemeler Dengesi. 144

9.9 Döviz Piyasası. 145

9.10 Döviz Kurları ve Dış Denge 147

9.10.1 Döviz Kuru ve İhracat 147

10 KISA DÖNEM MAKRO MODELİ – I . 151

10.3.1.1.1 AE Eğrisinin Aşağı Kayması . 165

10.3.1.1.2 AE Eğrisinin Yukarı Kayması . 166

11 KISA DÖNEM MAKRO MODELİ – II 174

9.10.2 Döviz Kuru ve İthalat 147

9.10.3 Döviz Kurunun Farklı Kesimlere Etkileri 148

Dokuzuncu Ünite Çalışma Soruları . 150

10.1 Toplam Harcamalar. 151

10.1.1 Tüketim Harcamaları . 152

10.1.1.1 Ortalama Tüketim Oranı . 154

10.1.1.2 Marjinal Tüketim Eğilimi 155

10.1.2 Tasarruflar 156

10.1.2.1 Ortalama Tasarruf Oranı . 156

10.1.2.2 Marjinal Tasarruf Eğilimi 157

10.1.3 Tüketim ve Tasarrufta Değişmeler 159

10.1.3.1 Geleceğe Dair Beklentiler . 159

10.1.3.2 Faiz Oranları 159

10.1.3.3 Servet. 160

10.1.3.4 Tüketim ve Tasarrufun Değişmesi 160

10.1.4 Yatırım . 161

10.2 Tüketim ve Yatırım Harcamalarının Toplanması . 163

10.3 Milli Gelirde Denge 164

10.3.1 Milli Gelirdeki Dengenin Değişmesi . 165

10.3.1.1 AE Eğrisinin Kayması . 165

10.3.1.2 AE Eğrisinin Eğiminin Değişmesi . 167

10.3.2 Milli Gelirdeki Dengenin Değişim Büyüklüğü 168

10.3.2.1 Basit Çarpan . 168

10.3.2.2 Çarpanın Büyüklüğü 170

Onuncu Ünite Çalışma Soruları . 172

11.1 Devletin Modele Eklenmesi 174

11.1.1 Devlet Harcamaları 174

11.1.2 Net Vergi Gelirleri . 174

11.1.3 Bütçe Dengesi 175

11.2 Dış Ticaretin Modele Eklenmesi. 176

12 KISA DÖNEMDE REEL GSYİH VE FİYAT SEVİYESİ . 190

13 KISA DÖNEMDEN UZUN DÖNEME GEÇİŞ 206

11.2.1 Net İhracat . 176

11.2.2 Net İhracat Fonksiyonunda Değişim 178

11.2.2.1 Diğer Ülkelerdeki Gelir. 178

11.2.2.2 Diğer Ülkelerle Fiyat Dengesi. 179

11.3 Milli Gelirde Denge 180

11.3.1 Tüketim Fonksiyonuna Vergilerin Eklenmesi . 180

11.3.2 Toplam Harcama Fonksiyonu 181

11.4 Milli Gelirdeki Değişim 184

11.4.1 Vergiler ve İthalatla Çarpanın Değişmesi 185

11.4.2 Net İhracat . 185

11.4.2.1 İhracatın Değişmesi . 185

11.4.2.2 İthalatın Değişmesi 186

11.4.3 Maliye Politikası: Kamu Harcamaları ve Vergi . 187

Onbirinci Ünite Çalışma Soruları. 188

12.1 Ekonominin Talep Tarafı 190

12.1.1 Fiyat Seviyesinde Egzojen Bir Değişim 190

12.1.2 Denge Gayri-Safi Yurtiçi Hasılada Değişimler . 191

12.1.3 Toplam Talep Eğrisi 191

12.1.4 Toplam Talep Eğrisinin Kayması 194

12.2 Ekonominin Arz Tarafı . 195

12.2.1 Toplam Arz Eğrisi . 195

12.2.2 Toplam Arz Eğrisinin Kayması . 196

12.3 Makroekonomik Denge. 197

12.4 Makroekonomik Dengede Değişimler 198

12.4.1 Toplam Talep Şokları 198

12.4.2 Toplam Arz Şokları . 202

Onikinci Ünite Çalışma Soruları 204

13.1 Üç Makroekonomik Durum 206

13.1.1 Kısa Dönem . 206

13.1.2 Faktör Fiyatlarının Uyum Sağlaması . 206

13.1.3 Uzun Dönem 207

13.2 Uyum Süreci . 207

14 UZUN DÖNEMDE İKTİSADİ BÜYÜME 225

15 FAKİRLİK VE GELİR DAĞILIMI 235

13.2.1 Potansiyel Üretim ve Fiili Üretim Farkı 207

13.2.2 Faktör Fiyatları ve Üretim Farkı 208

13.2.2.1 Enflasyon Açığının Kapatılması 209

13.2.2.2 Resesyon Açığının Kapatılması 210

13.3 Toplam Arz ve Talep Şokları 211

13.3.1 Pozitif Toplam Talep Şokları . 211

13.3.2 Negatif Toplam Talep Şokları . 212

13.3.2.1 Ücretlerin Esnek Olması Durumu . 213

13.3.2.2 Ücretlerin Esnek Olmaması Durumu 213

13.3.3 Negatif Toplam Arz Şokları. 214

13.3.4 Pozitif Toplam Arz Şokları 215

13.4 Farkların Mali Politikalarla Kapatılması . 216

13.4.1 Resesyon Farkının Kapatılması . 216

13.4.2 Enflasyon Farkının Kapatılması 217

13.5 Uzun Dönemde Denge 218

13.6 Bazı Mevzular . 220

13.6.1 Tasarruf Paradoksu 220

13.6.2 Otomatik Mali Uyum Politikaları 221

13.6.3 Mali Uyum Politikalarının Sınırlamaları . 221

13.6.4 Bazı İdeal Politikalar . 222

Onüçüncü Ünite Çalışma Soruları . 223

14.1 Büyümenin Manası . 225

14.2 Büyümenin Neticeleri . 229

14.3 Uzun Dönemde Büyümenin Sebepleri 229

14.3.1 Verimliliğin Ehemmiyeti . 230

14.3.2 Verimliliğin Tanımı ve Ölçümü. 230

14.3.3 Verimlilik Artışının Sebepleri 232

14.3.3.1 Beşerî Sermaye 232

14.3.3.2 Fiziki Sermaye. 232

14.3.3.3 Teknoloji . 232

14.4 Büyüme ve Kalkınma 232

Ondördüncü Ünite Çalışma Soruları 234

16 EMEK PİYASALARI . 249

15.1 Fakirlik ve Gelir Dağılımıyla Alakalı İstatistikler. 235

15.1.1 Fakirliğin Tanımı . 235

15.1.2 Fakirlik İstatistikleri. 235

15.1.3 Gelir Dağılımı İstatistikleri 238

15.2 Gelir Dağılımını Ölçmede Problemler 241

15.2.1 Aynî Transferler. 242

15.2.2 Hayat Gelir Devreleri. 242

15.2.3 Geçici ve Kalıcı Gelir 242

15.3 Gelirin Yeniden Dağılımının Siyaset Felsefesi Yönü . 242

15.3.1 Faydacılık 243

15.3.2 Sosyal Liberalizm 243

15.3.3 Özgürlükçüler 244

15.4 Fakirliği Azaltma Politikaları 244

15.4.1 Doğrudan Politikalar 244

15.4.1.1 Asgari Ücret 244

15.4.1.2 Fakirlik Yardımları 244

15.4.1.3 Negatif Gelir Vergisi . 245

15.4.1.4 Ayni Yardımlar . 245

15.4.2 Dolaylı Politikalar 246

15.4.2.1 İktisadi Büyüme 246

15.4.2.2 Düşük Enflasyon Oranı . 246

15.4.2.3 Sağlık ve Eğitime Yatırım . 246

15.4.2.4 Finans Kesiminin Derinleşmesi. 247

15.4.2.5 Demokratik Siyasi Kurumlar. 247

Onbeşinci Ünite Çalışma Soruları 248

16.1 Emek Arzı . 249

16.1.1 Bireysel Emek Arzı 249

16.1.2 Piyasa Emek Arzı. 251

16.1.3 Emek Arzındaki Değişimler 253

16.1.4 Emek Arz Esnekliği . 254

16.1.5 Emek Arzı ve Ücret Dışı Unsurlar . 255

16.1.5.1 Diğer Ücret Oranları 255

16.1.5.2 Ücret Dışı Gelir . 255

16.1.5.3 Bireylerin Boş Zaman Tercihleri. 255

KAYNAKLAR 273

16.1.5.4 İşlerin Ücret Dışı Yönleri 255

16.1.5.5 İşçi Sayısının Artması . 255

16.1.6 Maaşlı Çalışanlar . 256

16.2 Emek Talebi 256

16.2.1 Ürün Piyasasında Tam Rekabetçi Bir Şirketin Emek Talep Eğrisi .260

16.2.2 Ürün Piyasasında Eksik Rekabetçi Bir Şirketin Emek Talep Eğrisi .261

16.2.3 Emek Talebindeki Değişimler . 262

16.2.4 Emek Talep Esnekliği 263

16.2.5 Kısa ve Uzun Dönem Emek Talep Eğrileri 264

16.3 Emek Piyasasında Denge 265

Onaltıncı Ünite Çalışma Soruları . 267