İktisadi Olaylar Tarihi

İÇİNDEKİLER

BÖLÜM I

İKTİSAT TARİHİ VE İKTİSADİ AŞAMALAR

1. — Tarihsel evreler bakımından 1

1.1. — Üretim güçlerinin birinde belirginlik bakımından 2

1.2. — Üretim g�içleri ilifkUeri bakımından 2

1.2.2. — îlkel ekonomik aşama 4

1.2.3. — Köleci ekonomik ağama 6

1.2.3.3. — Eski Çag'da 6

1.2.3.4. — Klâsik dönem 7

1.2.4. — Feodal ekonomik ağama 8

1.2.5. — Kapitalist ekonomik ağama 11

1.2.5.5. — Ticaret Kapitalizmi 17

1.2.5.6. — Sanayi Kapitaliami 13

1.2.5.6.6. — Sanayi Devrimi ve sonraki yıllar 13

1.2.5.6.7. — Kartel ve Tröstler dönemi 13

1.2.5.6.8. — Devlet müdahalesi dönemi 14

1.2,6. — Sosyalist ekonomik aşama 15

1.2.7. — Karma ekonomik sışama 17

2. — İktisadi gelişme bakımmdan 18

2.2. — Geli�mişlik-Azgelişmişllk 19

2.3. — W.W. Rostow'un gelişme aşamaları 20

3. — Kuramsal düşünceler bakımından 23

3.3. — Merkantilizm 23

3.4. — Fizyokrasi 24

3.4.4. — Değerin kaynağı doğa 24

3.4.5. — Smırsız mülkiyet ve rekabet 25

3.4.6. — Ekonomiye makro açıdan yaklaşım 25

3.5. — Klâsik ve Neoklâsik iktisadi düşünce 26

3.5.5. — İlk görünümü 26

3.5.6. — Neoklâsikler , 28

3.5.7. — Neoliberalizm 29

Kaynaklar 30

BÖLÜM II

SANAYİ DEVRİMİ ÖNCESİ EKONOMİNİN ÖZELLİKLERİ

VE SANAYİ DEVRİMİ

1. — Sanayi Devrimi öncesi elionominin Özellikleri 31

1.1. — Feodal UişKller egemen 31

1.1.1. — Mal degigiml çok amirli 32

1.1.2. — Verim çok düşük 33

1.1.3. — GSMH tamamiyle tarımdan 33

1.1.4. — Ekonomide durgunluk egemen 33

1.1.5. — Para kullanımı çok senırlı 33

1.1,6. — Doğal nüfus artığı çok düşük 33

1.1.7. — Lonca sistemi var 34

1.1.8. — Siyasal güç feodalitenin elinde 34

1.2. — Yeni buluşların yapılması 35

1.2.2. — Yeni coğrafsal buluğlar 35

1.2.2.2. — Yeni su yollarının bulunması 36

1.2.2.3. — Yeni bitkilerin bulunması 36

1.2.2.4. — Yeni altın ve gümüş stok ve rezervlerinin bulunması 36

1.2.2.5. — Bu buluşların bazı sonuçlar doğurması 37

1.2.2.6. — Lonca düzeninin sarsılmasıyla bağlaması 37

1.2.2.7. — Amerika kıt'asına göç hareketi 37

1.2.2.8. — Altın ve gümüg stoklarının fiyatlara ve düzene etkisi 37

1.2.2.9. — Altın ve gümüş stoklan ve Merkantilizm 38

1.2.2.10. — Yeni buluşların deniz ve taşıma teknolojisine etkisi 39

1.2.2.11. — Yeni yerleşim ve sömürge savaşı 39

1.3. — önde bazı ülkeler 40

1.3.3. — İspanya 41

1.3.3.3. — ispanya'nın yeni olanaklardan yararlanma durumu 41

1.3.3.4. — ispanya'dan ayrılan Birleşik eyaletlerin yükselişi 42

1.3.4. — Fransa 43

1.3.5. — ingiltere 44

1.3.5.5. — Finans kapital durumu 44

1.3.5.6. — Çalışmaya hazır işgücü oluşumu 46

1.3.5.7. — Bazı kapital ortaklıklarının oluşumu 47

1.3.5.8. — Ingütere Bankasının kurulması 47

2. — Sanayi Devrimi 48

2.2. — Sınai üretimde artışlar olması 49

2.2.2. — Belirli birikimlerin devreye girmesi 49

2.2.3. — Yeni tekniklerin pamuklu sanayiinde olması 49

2.2.4. — Buhar makinesinin devreye sokulması 50

2.2.5. — Yeni buluşların sürmesi 51

2.2.6. — Yeni ulaşım teknolojisi gerekliliği 51

2.2.7. — tnsan gücüne gereksinme ve kaynak 52

2.3. — Sanayi Devriminin deglgIk tanımları 54

Kaynaklar 58

BÖLÜM III

SANAYİ DEVRİMİ SONRASINDA DÜNYA VE ÜLKE EKONOMİLERİ

1. — Sanayi Devrimi sonrasında yaşamda oluşan özellikler 59

1.1. — Kapitalist ekonomi ilkelerinin sistemleşmesi 59

1.2. — iktisadi gelişmenin sanayi devrimiyle başlamış olması 60

1.3. — Sömürgecilikte yeni durumun ortaya çıkması 60

1.4. — Üretim güçleri ilişkilerinde yeni bir durumun oluşması 62

1.5. — Madeni (Metal) paradan kâğıttan paraya geçig 62

1.6. — Ulaşımda devrim 63

1.7. — Nüfus artışında değişiklikler 63

1.7.7. — Dünya nüfusunda genel durum 63

1.7.8. — Dünya nüfusunun varsıl-yoksul ülkelere göre dağılışı 64

1.7.9. — Dünya nüfusunda göç hareketi 65

2. — 1815/1848 Alt dönemi 66

2.2. — Bu alt dönemin özellikleri 66

2.2.2, — Sanayileşmeye Fransa'nın da katılması 66

2.2.3. — «Serbest Ticaret» düşüncesinin ortaya çıkması 66

2.2.4. — îşçi sınıfının ve düzensiz kentlerin dogması 66

2.2.5. — Tarım ve ulaşımda da gelişmeler olması 67

2.2.6. — Madeni paradan kâğıttan paraya geçlgin bağlaması 67

2.3. — İngiltere 67

2.3.3. — Nüfus durumu 67

2.3.4. — Tarım kesimi 69

2.3.4.4. — Üretimde gelişme 70

2.3.4.5. — Corn JL.aw uygulaması 73

2.3.4.6. — Somut gelişme sonuçlan 76

2.3.5. — Sanayi kesimi 76

2.3.5.5. — Sanayide faal nüfus 77

2.3.5.6. — Sanayide büyüme 77

2.3.5.7. — Sanayi-Tarım büyüme değerleri 77

2.3.5.8. — Sanayide enerji 78

2.3.5.9. — İşgücü 79

2.3.5.9.9. — İşgücünde işçi olarak artış 79

2.3.5.9.10. — Somut olarak işçi artışı 79

2.3.5.9.11. — Çocuk işçilerde artış 79

2.3.5.9.12. — Ücret durumu 80

2.3.5.9.13. — İşsizlik, bazı düşünce akımları ve Chartizm 81

2.3.5.10. — Pamuklu tekstil ve pamuk 88

2.3.5.10.10. — Sanayi Devrimi öncesinde pamuk kullanımı 88

2.3.5.10.11. — Sanayi Devrimi'nden sonra pamuk kullanımı 90

2.3.6. — Ulaşımda gelişmeler 93

2.3.7. — Kredi sisteminde gelişme 96

2.3.8. — Dış ticaret 99

2.4. — Fransa 102

2.4.4. — Nüfus durumu 104

2.4.5. — Tarım kesimi 105

2.4.5.5. — Tarımsal alanlar 105

2.4.5.6. — Topraklarda mülkiyet ve kullanım 106

2.4.5.7. — Tarımsal teknoloji 108

2.4.6. — Sanayi kesimi 111

2.4.6.6. — Sanayide gelişme 112

2.4.6.7. — işçi durumu 115

2.4.7. — Ulaşım sisteminde gelişme 120

2.4.7.7. — Kanal sistemi gelişmesi 120

2.4.7.8. — Demiryolculuğu 121

2.4.8. — Para alanında gelişme 122

2.4.9. — Ticarette gelişme 123

2.4.9.9. — iç ticarette gelişme 123

2.4.9.10. — Dış ticarette gelişme 123

3. — 1848/1914 Alt dönemi 125

3.3. — Bu alt donemin özellikleri 125

3.3.3. — Sanayileşmeye başka ülkelerin katılması 125

3.3.4. — Yeni üretim ilişkilerinin büyümesi 126

3.3.5. — ölçeklerin büyümesi 128

3.3.6. — Yeni teknik buluşların sürmesi 128

3.3.7. — Tarımsal üretimde de artışlar olması 128

3.3.8. — İktisadi bunalımların artması 129

3.3.9. — İşçi sımfmm ve sorunlarının büyümesi 132

3.3.10. — Sanayileşen ülkelerde doğal nüfus artışı yükselişi

ve ABD'ye göçler 134

3.3.10.10. — Dünya ve sanayileşmiş ülkeler nüfusu 134

3.3.10.11. — Sanayileşmiş ülkelerde kırsal nüfus gelişmesi 135

3.3.10.12. — ABD'ne göçler 136

3.4. — ABD 137

3.4.4. — Genel gelişme 137

3.4.4.4. — Nüfus durumu 140

3.4.4.5. — Tarımsal durum 143

3.4.4.5.5. — Üretim artışı etkenleri 143

3.4.4.5.6. — Tarım teknolojisinde gelişme 146

3.4.4.5.7. — Alan ve üretim gelişmesi 148

3.4.4.5.8. — ürelicllerin örgütlenmesi 151

34.4.6. — Sanayi durumu 152

3.4.4.6.6. — Önceki durum 152

3.4.4.6.7. — Seri üretime geçiş I55

3.4.4.6.8, — ABD'de işçi sorunları ve işçi hareketleri 158

3.4.4.7. — ABD iç savaşının ekonomik nedenleri 169

3.4.4,7.7. — Kuzey-Güney olarak ayrılma 169

.3.4.4.7.8. — Kuzeyde ücretli işçi gereği-Güneyde köleci bir yapı

oluşması 170

3.4.4.7.9. — Dış ekonomik ilişkilerde farklı çıkarlar 171

3.4.4.8. — Ulağım 172

3.4.4.8.8. — Su ulaşımı 172

3.4.4.8.9. — Demiryolu ulaşımı 173

3.4.4.9. — Dış ticaret 173

3.5. — Almanya 176

3.5.5. — Nüfus durumu 176

3.5.6. — Tarım kesimi 178

3.5.7. — Sanayi kesimi 179

3.5.7.7. — Sanayileşmeyi engelleyen etkenler 180

3.5.7.8. — Yeni buluşlar ve üretim durumu 184

3.5.7.9. — tikelmadde kaynakları ve pazar gereği 186

3.5.7.10. — işçi sorunları 186

3.5.8. — Sanayide mülkiyet 189

3.5.9. — Mal üreten iki kesimde gelişme 190

3.5.10. — Ulaşım 190

3.5.10.10. — Demiryolu ulaşımı 191

3.5.10.11. — Denizyolu ulaşımı 102

3.5.11. — Dışticaret 192

3.5.11.11. — Dışsatım-Dıgalım 192

3.5.11.12. — Dışyatırımlar 194

3.5,11.13. — Koruyucu gümrük uygulamaları 196

3.6. — Rusya I97

3.6.6. — Nüfus durumu 197

3.6.7. — Nüfusun sosyal yapısı 197

3.6.7.7. — Serf-özgür dağılımı 198

3.6.7.8. — Hukuksal özgürlüğe doğru girişimler 199

3.6.7.9. — Tarımsal üretimde etkenler ve alan-üretim artış durumu 202

3.6.8. — Sanayi kesimi 205

3.6.8.8. — Sanayide önceki durum ve gelişme 205

3.6.8.9. — işçi hareketleri 214

3.6.8.10. — Sınai üretinrvde gelişme 217

3.6.9. — Ulaşım 219

3.6.9.9. — Demiryolu ulaşımı 219

3.6.9.10. — Denizyolu ulaşımı 221

3.6.9.11. — Karayolu ulaşımı 222

3.7. — Japonya 222

3.7.7. — Nüfus durumu 223

3.7.8. — Tarrnı kesimi 224

3.7.9. — Sanayi kesimi 226

3.7.10, — Ulaşım 231

3.7.11. — Dışticaret 231

3.7.12. — îşçi hareketleri 233

3.8. — ingiltere 234

3.8.8. — Genel geligme 234

3.8.9. — Tarımsal gelişine 237

3.8.10. — Sanayide durum 238

3.8.11. — Dıgticaret 241

3.8.12. — îşçi hareketleri ve sonuçlan 246

3.9. — Fransa 250

3.9.9. — Genel gelişmeler 251

3.9.10. — Tarımda durum 252

3.9.11. — Sanayi'de durum 256

3.9.12. — Dışticaret 260

3.9.13. — îşçi sorunları 261

3.10. — Sanayi'de entegrasyon 262

3.10.10. — Genel olarak 263

3.10.10. — Entegrasyonun yararları 263

3.10.12. — Kartel 266

3.10.12.12. — Kartel anlaşması 266

3.10.12.13. — Rekabeti kaldırmaları 267

3.10.12.14. — Geçmişte Karteller 268

3.10.12.14.14. — Almanya'da 268

3.10.12.14.15. — Fransa'da 272

3.10.12.14.16. — İngiltere'de 273

3.10.12.14.17. — öteki sanayi ülkelerinde 273

3.10.13. — Tröst'ler 274

3.10.13.13. — A.BD'de 278

3.10.13.14. — İngiltere'de 281

3.10.13.15. — öteki sanayi ülkelerinde 283

4. — 1914/1940 Altdönemi 284

4.4. — Bu Altdönemin özellikleri 286

4.4.4. — llkkez dünya çapında bir savaş olması 286

4.4.4.4. — Ülkelerin insan kayıpları 286

4.4.4.5. — Maddi kayıplar 287

4.4.5. — Yüksek enflâsyonlar 288

4.4.6. — Milletler Cemiyeti'nin ve Uluslararası Çalışma

örgütü'nün kurulması 289

4.4.7. — Büyük İktisadi bunalımın olması 290

4.4.8. — Sosyalist uygulamanın dogması 291

4.4.9. — Yeni «îzm»lerin dogması 292

4.4.10 — Üçüncü ve dördüncü enternasyonellerin oluşturulması 292

4.5. — ABD 293

4.5.5. — ABD ekonomisinde gelinmeler 294

4.5.6. — 1929 bunalımı ve ABD ekonomisi 297

4.5.7. — New Deal uygıılaması 300

4.5.7.7, — Tarımda N«w Deal 300

4.5.7.8. — — Sanayide New Deal 302

4.5.7.9. — Dış ekonomik ilişkiler 303

4.5.7.10. — GSMH'da gelişme 304

4.5.7.11. — işçi sorunlarında gelinme 305

4.6. — Almanya 305

4.6.6. — Savaş harcamaları ve ekonomik envantere elkoyma 306

4.6.7. — Mark'ın stabilizasyonu 312

4.6.7.7. — Hiperenflâsyon ve Mark'ın altına bağlanması 313

4.6.7.8. — Onarım tazminatı 314

4.6.7.8.8. — Ch. Dawe3 Raporu 315

4.6.7.8.9. — Young- Plânı 315

4.6.8. — Mark stabilizasyon sonrası ekonomide gelişme 316

4.6.9. — Nasyonal Sosyalizmde ekonomi 318

4.6.10. .— Alman işçi hareketi 319

4.7. — İtalya 321

4.7.7. Faktör ve kesimler 322

4.7.7.7. — Nüfus 322

4.T.T.S. — Tarım 323

4.7.7.9. — Sanayi 325

4.7.7.10. — Doğ:al kaynaklar 326

4.7.8. — Ekonomide bazı değfişmeler 327

4.7.8.8. — Tarımsal topraklarda 327

4.7.8.9. — Sanayi'de 328

4.7.8.10. — Ekonomik bunalımda durum 330

4.8. — Japonya 331

4.8.8. — Birinci Dünya Savaşı'nda ekonomik durum 332

4.8.9. — 1920'lerden sonra gelişmeler 334

4.9. — Sovyet uygulaması 339

4.9.9. — îlk ekonomik girişimler 339

4.9.10. — Savaş Komünizmi dönemi 342

4.9.11. — NEP dönemi 344

4.9.12. — Ekonomide yeni önlemler 346

4.9.12.12. — Tarımsal kollektifleşmede hızlanma 346

4.9.12.13. — BYKP uygtjlamalanna geçig 346

4.9.12.14. — Makine-Traktör istasyonları 347

4.9.12.15. — Enerji bazı oluşturulması 347

4.9.13. — Ekonomik yapıda değ'işme 348

4.9.14. — işçi sorunları 350

Kaynaklar 353-356