İktisadi Büyüme İktisadi Kalkınma Sosyal Kalkınma Planlama ve Japon Kalkınması

İÇİNDEKİLER

BİRİNCİ BÖLÜM

I — KLASİK TEORİDEN ÖNCE BÜYÜME VE KALKINMA 1

II — KLASİK TEORİDE BÜYÜME VE KALKINMA 4

A — ADAM SMİTH'İN BÜYÜME TEORİSİ 4

1, Sermaye birikimi 6

2. İş bölümü ve Mutlak Üstünlükler Teorisi 7

a — iş bölümü 7

b — Mutlak Üstünlük Teorisi 7

3. Makineleşme 8

1. Nüfus artışı 10

2. Tasarruf artışı 11

3. Toprağın verimliliği 11

4. Teknolojik yenilikler 11

C — DAVİD RİCARDO'NUN BÜYÜME TEORİSİ 12

1 — Ekonomik aşamalar 12

a — Büyüme aşaması 12

b — Durgunluk aşaması 13

2 — Mukayeseli Maliyetler Teorisi . 18

D — JOHN STUART MİLL'İN BÜYÜME TEORİSİ 21

1 — Büyümeyi hızlandıran faktörler 21

2 — Durgunluk hali 22

E — KARL MARX'IN BÜYÜME TEORİSİ 22

1 — Kapitalizm ve kriz 23

2 — Kârların azalışı 24

III — NEO-KLASİK TEORİDE BÜYÜME VE KALKINMA 27

A — VERİM ARTIŞI TEORİSİ 28

B — STAGNASYON (DURGUNLUK) TEORİSİ 28

C — MAKSİMİZASYON TEORİSİ 28

IV —HİMAYECİ TEORİLERDE BÜYÜME VE KALKINMA 32

A — FRİEDRİCH ÜST 32

B — HENRY CAREY 33

İKİNCİ BÖLÜM

I — MODERN TEORİLERDE BÜYÜME VE KALKINMA 35

A — BÜYÜME 35

1. Tanımlar , 36

2. Büyümenin smırları 40

a. Tarımda büyüme ____ 44

i) Tarımsal kamitatif büyüme 44

il) Tarımsal kalitatif büyüme 45

b. Sanayide büyüme 45

3. Büyüme hızı 46

4. Büyümeyi hızlandıran başlıca faktörler 52

a. Nüfus artışı 52

i. 19. yüzyılın Avrupa ülkeleriyle 20 yüzyılın gelişmemiş

ülkelerini nüfus strüktürleri bakımından karşılaştırma 54

ıl. Az gelişmiş ülkelerde hızlı nüfus artışına yol açan

faktörler 55

— Nüfus artışına taraftar olan iyimser göıüşler... 56

— NÜİUS artışına karşı çıkan kötümser görüşler ... 57

ili. Nüfus artışı ile büyüme (millî gelir artışı) arasındaki

ilişkiler 53

iv — Optimal nüfus 62

b. Doğal kaynaklar 63

c. Sermaye 66

d. Teknik gelişmeler 68

e. Siyasal faktörler 71

5. Büyümeyi yavaşlatan belli başlı faktörler 71

a. Strüktürlerin niteliği 72

b. Sendikaların davranışı 73

c. Sermayenin marjinal etkinliği 73

d. Savaşlar 73

e. Bazı dış pazarların kapanişıi 74

f. Eski üretim yöntemlerinin sürdürülmesi 74

g. Enflâsyon 74

h. Nüfus artış oranının düşmesi 74

i. Aktif nüfusun kesimlere göre dengesiz dağılımı 75

6. Büyümenin özellikleri 76

7. Büyümenin etkileri 83

8. Büyümenin çeşitleri 85

a. Spontane büyüme 85

b. Planlı büyüme S5

c. Kapalı büyüme 86

d. Açık büyüme 86

e. Stasyoner büyüme 86

f. Eksponansiyel (üstel) büyüme 86

g. Biyolojik büyüme 87

h. Dengeli büyüme 87

9. İleri ve geri kalmış ülkelerde büyüme 88

a. İleri ülkelerde büyüme 88

b. Geri kalmış ülkelerde büyüme 89

B — BÜYÜME TEORİLERİNE KISA BİR BAKIŞ 83

1 — Harrod'un büyüme teorisi SO

a — Tabii büyüme lıızı 90

b — Gerekli büyüme hızı 93

2 — Domar'ın büyüme teorisi 94

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

MODERN TEORİLERDE İKTİSADİ VE SOSYAL KALKINMA 99

A — İKTİSADİ KALKINMA 99

1 — İktisadî kalkınmanın tanımı 99

2 — İktisadî kalkınmanın tanımlarında görülen bazı çelişik durumlar 102

3 — İktisadî kalkınmanın amacı 104

4 — İktisadî kalkınmanın artan önemi 106

B — KALKINMA ANALİZLERİ 107

1 — Kalkınma anlayışı 107

a. Senkronik denge olarak kalkınma 107

b. Diakronik denge olarak kalkınma 108

2 — Ülkeler ayırımı 109

a — İktisadî faktörlere�öro ayırım 109

b — iktisat dışı faktörlere göre ayırım 111

i — Kadercilik 111

lI — lırk 111

III — Sîvasal bağlılık 112

IV — Coğrafî kader 113

V — Din 113

3 — Kalkınmanın araçları 115

a — Kalkınma planları 115

b — Sanayileşme 117

I — Kalkınmada tarım mı, sanayi mi? 120

ii — Sanayileşmeyi zorunlu kılan faktörler 126

İÜ — Dış ticaretin sanayileşme üzerindeki etkisi... 129

c — Strüktür değişmeleri . 130

i — Zihnî strüktürler 132

ii — Sosyal strüktürler 133

lii — İktisadî strüktürler 134

iv — Siyasal strüktürler 134

V — Fiziksel veya coğrafî strüktürler 135

d — Müteşsbbisler 135

e — Tarım ve toprak reformu 140

f — İktidarlar 144

4 — Kalkınma kutuplan 144

a — Genişletici etkiler 146

i — Reel etkiler 146

ii — Moneter etkiler 146

b — Daraltıcı etkiler . 147

i — Nüfus baskısı 147

İi — Enflâsyon baskısı 143

C — SOSYAL KALKINMA 143

1 — Sosyal kalkınmanın tanımı 154

2 — Sosyal kalkınmanın artan önemi 155

D — Büyüme ılo kalkınma arasındaki farklar 156

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

I — KALKINMA YOLLARI 159

A — Liberalizm ile kalkınma 153

B — Özel sermaye ile kalkınma 164

1 — Ülkenin özel sermayesi ile kalkınma 164

2 — Özel yabancı sermaye ile kalkınma 166

C — Enflâsyon ile kalkınma 1 70

1 — Monetarist (paracı) görüş 171

2 — Strüktüralist görüş 172

3. Dış ticaret strüktürünün enflasyona etkisi 172

b. Sanayileşme strüktürünün enflâsyona etkisi 173

D — Devlet müdahalesi ile ka'kınma veya planlı kalkınma 176

İt — KALKINMAYI YAVAŞLATAN FAKTÖRLER 178

A — Geleneksel kesimle modern kesimin yan yana bulunuşu 178

1. Geleneksel kesim 178

2. IVlodern kesim 179

B — Entegre olmamış bir ekonomi 180

1. iktisadî bakımdan 181

2. Sosyal bakımdan 182

3. Teknik bakımdan 183

4. Eğitim ve kültür bakımından 183

a — Eğitim . 183

b — Kültür 187

c — İVlilliyetçilik 188

III — KALKINMADA BÖLGESEL DENGESİZLİKLER 189

1. Moneter faktörler 190

2. Doğal faktörler 191

3. Teknik faktörler 191

4. Demografik faktörler 191

5. Siyasal faktörler 192

6. Strüktüıel faktörler 192

IV — KALKINMIŞ ÜLKELERDE BÖLGESEL DENGESİZLİKLER 194

BEŞİNCİ BÖLÜM

I — KALKINMA TEORİLERİ VE POLİTİKALARI 196

A — KALKINMA TEORİLERİ 196

1. Klâsik ve neo-klâsiklerin kalkınma teorileri 198

2. J. Stuart Mili'in kalkınma teorisi 198

3. Joseph Schumpeter'in kalkınma teorisi 200

4. Rosestein-Rodan'ın kalkınma teorisi 202

5. Ragner Nurkse'nin kalkınma teorisi.....203

6. W. Walt Rostovv'un kalkınma teorisi 204

B — KALKINMA TEORİLERİ HER ÜLKEYE UYGULANABİLİR Mİ?... 206

C — KALKINMA POLİTİKASI 209

1. Kalkınma politikasının amaçları 210

2. Kalkınma politikasının araçları 213

3 __ plan, planlama, program 215

A — PLAN 215

1 — Planın aşamaları 217

'I — Planın hedefleri 218

•T — Planın başarı koşulları 219

4 — Plan çeşitleri . 219

»» — Mlkro ekonomik planlar 219

b — Makro ekonomik planlar 219

c — Sürelerine göre planlar 220

I — Uzun süreli planlar 220

ii — Orta süreli planlar 220

İÜ — Yıllık planlar 220

d — Dikey ve yatay planlar 220

e — Tek hedefli ve çok hedefli planlar 221

f — Endikatif (yol gösterici) planlar 221

g — Emperatif (emredici) planlar 221

h — Merkeziyetçi ve ademi merkeziyetçi planlar ... 221

B — Planlama . 222

C — Program 222

II — KAPİTALİST SİSTEMDE PLAN 223

A — Gelişmiş kapitalist ülkelerde planın amaçları 224

B — Azgelişmiş kapitalist ülkelerde planın amaçları 224

III TÜRK KALKINMA PLANLARI . 226

A — 1950 öncesi : 226

B — 1950-1060 dönemi 228

C — 1960 sonrası veya Beş Yıllık Kalkınma planları dönemi 232

1— I. Beş Yıllık Kalkınma Planı....

2 — II. Beş Yıllık Kalkınma Planı 234

3 — III. Beş Yıllık Kalkınma Planı 235

4 — IV. Beş Yıllık Kalkınma Planı 233

5 — V. Beş Yıllık Kalkınma Planı 239

IV — SOSYALİST SİSTEMDE PLAN 241

A — Sosyalist planların özellikleri 241

S — Sosyalist planın amaçları 242

V — RUS KALKINMA PLANLARI 243

A — Planın hazırlanması 245

a — Devlet planlama komitesi 245

b — Devlet iktisat konseyi . 246

B — Planın amaçları 246

C — Beş Yıllık Kalkınma Planları 247

1. Birinci beş yıllık plan 247

2. ikinci beş yıllık plan 248

3. Üçüncü beş yıllık plan 249

4. Dördüncü beş yıllık plan 249

5. Beşinci beş yıllık plan 249

6. Altıncı beş yıllık plan . 250

7. Yedi yıllık plan 250

8. Sekizinci beş yıllık plan 252

YEDİNCİ BÖLÜM

JAPON KALKINMASI 253