6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu'na Göre Taşınır Satışında Satıcının Sorumluluğu

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ .........................................................................................................................V

İÇİNDEKİLER ...........................................................................................................VII

KISALTMALAR ........................................................................................................XV

GİRİŞ .............................................................................................................................1

BİRİNCİ BÖLÜM

GENEL OLARAK TAŞINIR SATIŞI SÖZLEŞMESİNİN NİTELİĞİ, UNSURLARI, ŞEKLİ, YARAR VE HASARIN GEÇİŞİ

I. TAŞINIR SATIŞI SÖZLEŞMESİNİN TANIMI .........................................................3

II. TAŞINIR SATIŞI SÖZLEŞMESİNİN UNSURLARI ...............................................4

A. SATILAN ..............................................................................................................4

B. SATIŞ BEDELİ .....................................................................................................8

C. ANLAŞMA ...........................................................................................................8

III. ÖZELLİKLERİ ........................................................................................................9

A. BORÇLANDIRICI BİR İŞLEM OLMASI ...........................................................9

B. RIZAİ BİR SÖZLEŞME OLMASI .......................................................................9

C. TAM İKİ TARAFA BORÇ YÜKLEYEN BİR SÖZLEŞME OLMASI ................9

D. ANİ EDİMLİ BİR SÖZLEŞME OLMASI .........................................................10

IV. ŞEKLİ .....................................................................................................................10

V. YARAR VE HASARIN GEÇMESİ .........................................................................11

İKİNCİ BÖLÜM

TAŞINIR SATIŞINDA SATICININ BORÇLARI

I. SATICININ ASLİ BORÇLARI ................................................................................15

A. GENEL OLARAK ..............................................................................................15

B. ZİLYETLİĞİ DEVİR BORCU ...........................................................................16

C. MÜLKİYETİ DEVİR BORCU ...........................................................................19

D. SATICININ ASLİ BORÇLARININ İFA EDİLECEĞİ YER VE ZAMAN ........22

II. SATICININ YAN BORÇLARI ................................................................................23

A. GENEL OLARAK ..............................................................................................23

B. ÖNEMLİ YAN BORÇLAR.................................................................................24

1. Satılanı Koruma Borcu ....................................................................................24

2. Ölçme, Tartma, Ambalajlama Gibi Devir Giderlerini Ödeme Borcu ...............25

3. Teslim ve Taşıma Gibi Devir Giderlerini Ödeme Borcu ..................................26

4. Gerekli Belgeleri Sağlama Borcu ....................................................................29

5. Aydınlatma ve Bilgi Verme Borcu ...................................................................29

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

SATICININ TEMERRÜDÜ

I. GENEL OLARAK ....................................................................................................31

II. BORÇLU TEMERRÜDÜNE İLİŞKİN GENEL KURALLARIN UYGULANMASI ...................................................................................................32

III. BELİRLİ VADELİ TİCARİ SATIŞLARDA SATICININ TEMERRÜDÜ ............34

A. GENEL OLARAK ..............................................................................................34

B. TBK. M. 212/F.2 HÜKMÜNÜN UYGULAMA ŞARTLARI .............................35

1. Ticari Satışın Varlığı ........................................................................................35

2. Sözleşmede Satıcının Borcu İçin Belirli Vadenin Kararlaştırılması ...............36

C. TBK. M. 212/F.2 HÜKMÜNÜN SONUÇLARI .................................................36

1. Kesin Vade Karinesi ........................................................................................36

2. Alıcının İfadan Vazgeçip Olumlu Zararının Tazminini Talep Ettiğine Yönelik Karine ................................................................................................38

IV. ALICININ UĞRADIĞI ZARARLARIN TAZMİNİ ..............................................40

A. GENEL OLARAK ..............................................................................................40

B. BORCA AYKIRILIĞA İLİŞKİN GENEL HÜKÜMLERE GÖRE TAZMİNAT TALEBİ ..........................................................................................41

C. FARK TEORİSİNE GÖRE ZARARIN BELİRLENMESİ .................................42

1. Genel Olarak ....................................................................................................42

2. Somut Yöntem .................................................................................................42

3. Soyut Yöntem ..................................................................................................46

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

SATICININ ZAPTTAN SORUMLULUĞU

I. TANIMI VE HUKUKİ NİTELİĞİ ............................................................................49

II. ZAPTTAN SORUMLULUĞUN ŞARTLARI .........................................................52

A. GEÇERLİ BİR SATIŞ SÖZLEŞMESİNİN VARLIĞI ........................................52

B. SATILANIN ALICIYA TESLİM EDİLMİŞ OLMASI .......................................52

C. SATILAN ÜZERİNDE ÜSTÜN BİR HAKKIN VARLIĞI ................................52

D. ALICININ ZAPT TEHLİKESİNİ BİLMEMESİ ................................................53

E. ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN ZAPTA GİRİŞMİŞ OLMASI.............................................55

F. SATICININ KUSURUNUN ŞART OLMAMASI ...............................................56

G. ZAPTTAN SORUMLULUĞUN SÖZLEŞME İLE SINIRLANDIRILMAMIŞ VEYA KALDIRILMAMIŞ OLMASI .................................................................56

1. Zapttan Sorumsuzluğa İlişkin Anlaşmaların Kural Olarak Geçerliliği ...........56

2. Zapttan Sorumsuzluğa İlişkin Anlaşmaların Geçersiz Olduğu Durumlar ........57

III. ZAPTIN BİLDİRİLMESİ ......................................................................................58

A. GENEL OLARAK ..............................................................................................58

B. ZAPTIN AÇILAN DAVADA SATICIYA BİLDİRİLMESİ ................................58

C. ZAPTIN DAVA AÇILMADAN BİLDİRİLMESİ ...............................................60

IV. ZAPTIN HÜKÜM VE SONUÇLARI ....................................................................61

A. TAM ZAPTIN HÜKÜM VE SONUÇLARI .......................................................61

1. Sözleşmenin Kendiliğinden Sona Ermesi ........................................................61

2. Tam Zaptta Alıcının Hakları ............................................................................63

a) Genel Olarak ...............................................................................................63

b) Ödenen Satış Bedelinin Faiziyle İadesi .......................................................63

c) Üçüncü Kişiden İstenemeyen Giderlerin Ödenmesi ...................................65

d) Yargılama Giderleri ile Yargılama Dışındaki Giderlerin Ödenmesi ............66

e) TBK. m.217/f.1 Hükmünün İlk Üç Bendi Dışında Kalan Zararların Tazmini........................................................................................................66

B. KISMİ ZAPTIN HÜKÜM VE SONUÇLARI ....................................................69

1. Genel Olarak ....................................................................................................69

2. Kısmi Zaptta Alıcının Hakları..........................................................................70

a) Sözleşmenin Ayakta Kalması Durumunda Alıcının Hakları ........................70

b) Sözleşmenin Hâkim Kararıyla Sona Erdirilmesi Durumunda Alıcının Hakları .........................................................................................................72

V. ZAPTTAN SORUMLULUĞUN DİĞER TALEPLERLE İLİŞKİSİ .......................72

A. BORCA AYKIRILIĞA AİT HÜKÜMLERLE İLİŞKİSİ ....................................72

B. İRADE SAKATLIĞINA İLİŞKİN HÜKÜMLERLE İLİŞKİSİ ..........................73

VI. SATICININ ZAPTTAN SORUMLULUĞUNDA ZAMANAŞIMI .......................74

BEŞİNCİ BÖLÜM

SATICININ AYIPTAN SORUMLULUĞU

I. TANIMI VE HUKUKİ NİTELİĞİ ............................................................................75

II. AYIPTAN SORUMLULUĞUN ŞARTLARI ..........................................................77

A. GEÇERLİ BİR SATIŞ SÖZLEŞMESİNİN VARLIĞI ........................................77

B. SATILANIN TESLİM EDİLMİŞ OLMASI .......................................................77

C. SATILANIN AYIPLI OLMASI ..........................................................................77

1. Ayıp Kavramı ...................................................................................................77

2. Ayıplı İfa-Eksik İfa Ayırımı ............................................................................78

3. Ayıplı İfa-Aliud İfa Ayırımı .............................................................................79

4. Ayıp Türleri ......................................................................................................80

a) Genel Olarak ...............................................................................................80

b) Maddi-Ekonomik-Hukuki Ayıp...................................................................81

aa) Maddi Ayıp ............................................................................................81

bb) Ekonomik Ayıp .....................................................................................82

cc) Hukuki Ayıp ..........................................................................................83

c) Bildirilen-Bulunması Gereken Niteliklerde Ayıp .......................................83

aa) Bildirilen Niteliklerde Ayıp ...................................................................83

bb) Bulunması Gereken Niteliklerde Ayıp ..................................................86

d) Önemli-Önemsiz Ayıp ................................................................................87

e) Aşikâr-Açık-Gizli-Gizlenmiş Ayıp ..............................................................88

aa) Aşikâr Ayıp ............................................................................................88

bb) Açık Ayıp ..............................................................................................89

cc) Gizli Ayıp ..............................................................................................90

dd) Gizlenmiş Ayıp .....................................................................................90

D. AYIBIN EN GEÇ YARAR VE HASARIN ALICIYA GEÇMESİ ANINDA VAR OLMASI ....................................................................................................90

E. ALICININ AYIBI BİLMEMESİ .........................................................................91

F. SATICININ AYIPTAN SORUMLULUĞUNUN SÖZLEŞME İLE KALDIRILMAMIŞ OLMASI ............................................................................93

G. ALICININ AYIPLI MALI KABUL ETMEMİŞ OLMASI .................................98

H. ALICININ YASAL KÜLFETLERİ YERİNE GETİRMİŞ OLMASI .................98

1. Genel Olarak ....................................................................................................98

2. Satılanı Gözden Geçirme ...............................................................................100

a) Genel Olarak .............................................................................................100

b) Gözden Geçirmenin Kapsamı ve Biçimi ...................................................101

c) Gözden Geçirmenin Süresi ........................................................................103

d) Gözden Geçirme Yeri ................................................................................103

e) Gözden Geçirme Giderleri ........................................................................104

3. Ayıbı Bildirme ...............................................................................................104

a) Genel Olarak .............................................................................................104

b) Bildirimin Hukuki Niteliği ........................................................................105

c) Bildirimin İçeriği .......................................................................................105

d) Bildirimin Şekli .........................................................................................106

e) Bildirimin Süresi .......................................................................................106

I. SATILANIN BAŞKA YERE GÖNDERİLDİĞİ SATIŞLARDA ALICININ YÜKÜMLÜLÜKLERİ .....................................................................................108

1. Genel Olarak ..................................................................................................108

2. Satılanı Koruma ve Geri Gönderme Yükümlülüğü .......................................108

3. Satılanın Durumunu Tespit Ettirme Külfeti ...................................................110

4. Satılan Malı Sattırma Yükümlülüğü ..............................................................110

III. ALICININ AYIPLI İFA NEDENİYLE SAHİP OLDUĞU HAKLAR .................111

A. GENEL OLARAK ............................................................................................111

B. ALICININ SAHİP OLDUĞU HAKLARIN HUKUKİ NİTELİĞİ ...................112

C. ALICININ HAKLARINI KULLANMASININ SINIRLARI ...........................114

1. Genel Olarak ..................................................................................................114

2. Satıcının Satılanı Ayıpsız Benzeriyle Değiştirerek Alıcının Haklarını Engelleme İmkânı .........................................................................................114

3. Sözleşmeden Dönme Hakkının Sınırları ........................................................115

a) Genel Olarak .............................................................................................115

b) Durumun Sözleşmeden Dönmeyi Haklı Göstermemesi ............................116

c) Alıcıdan Kaynaklanan Nedenlerle Satılanın İadesinin İmkânsızlaşması ..118

aa) Genel Olarak .......................................................................................118

bb) Satılanın Yok Olması, Bir Başkasına Devredilmesi, Değiştirilmesi ...119

cc) Birden Çok Mal Satışında Hakların Kısmi Kullanılması ....................121

dd) Alıcının Ayıbın Varlığını Bilmesine Rağmen Satılanı Kullanması .....123

4. Satış Bedelinde İndirim Talebinin Sınırı ........................................................124

5. Satılanın Ayıpsız Benzeriyle Değiştirilmesini Talep Hakkının Sınırı ............124

6. Ücretsiz Onarımı Talep Hakkının Sınırı ........................................................125

D. SÖZLEŞMEDEN DÖNME HAKKI.................................................................126

1. Genel Olarak ..................................................................................................126

2. Sözleşmeden Dönmenin Hüküm ve Sonuçları...............................................127

a) Alıcının Borçları ........................................................................................127

aa) Satılanı Geri Verme Borcu ..................................................................127

bb) Elde Edilen Yararları Geri Verme Borcu .............................................129

b) Satıcının Borçları ......................................................................................130

aa) Genel Olarak .......................................................................................130

bb) Satış Bedelini Faiziyle Birlikte Geri Verme Borcu .............................130

cc) Yargılama Giderlerini Ödeme Borcu ...................................................131

dd) Satılana Yapılan Giderleri Ödeme Borcu ............................................131

ee) Alıcının Zararlarını Tazmin Etme Borcu .............................................132

c) Tarafların Borçlarını İfa Etme Zamanı ve Sırası .......................................136

E. SATIŞ BEDELİNDEN İNDİRİM TALEP ETME .............................................136

1. Genel Olarak ..................................................................................................136

2. İndirilecek Bedelin Hesaplanmasına İlişkin Yöntemler.................................137

a) Genel Olarak .............................................................................................137

b) Mutlak (Soyut) Yöntem ............................................................................137

c) Tazminat Yöntemi .....................................................................................138

d) Nispi (Somut) Yöntem ..............................................................................138

F. SATILANIN AYIPSIZ BENZERİYLE DEĞİŞTİRİLMESİNİ İSTEME ..........139

G. ÜCRETSİZ ONARIMI TALEP ETME.............................................................141

IV. AYIPTAN SORUMLULUĞUN DİĞER TALEPLERLE İLİŞKİSİ .....................141

A. BORCA AYKIRILIKLA İLİŞKİSİ ...................................................................141

B. İRADE SAKATLIKLARIYLA İLİŞKİSİ .........................................................144

C. HAKSIZ FİİL İLE İLİŞKİSİ .............................................................................147

V. AYIPTAN SORUMLULUĞUN ZAMANAŞIMI SÜRESİ ...................................148

VI. AYIP DEF’İ ..........................................................................................................151

SONUÇ ......................................................................................................................153

KAYNAKÇA .............................................................................................................161