Yeni Dünya Düzeni Tartışmalarında Abd'nin Liderlik ve Gerileme Arasındaki Konumu

İÇİNDEKİLER

İÇİNDEKİLER .............................................................................................................III

Giriş ................................................................................................................................1

Birinci Bölüm:

Uluslararası düzenin (sistemin) tarihsel ve kavramsal bağlamı.

I-Uluslararası düzenin (sistemin) tanımı .......................................................................7

1-Uluslararası düzenin (sistemin) tanımı ..................................................................7

2-Stratejik durum (positoin) .....................................................................................8

3-Stratejik rekabet.....................................................................................................9

3.1 Uluslararası stratejik rekabetin dilbilimsel kavramı ........................................9

3-2 Geleneksel stratejik rekabet kavramı: ...........................................................10

4. Uluslararası düzenin özellikleri ...........................................................................10

4.1. Tek kutupluluk .............................................................................................10

4.2. Endüstriyel teknolojik devrim ......................................................................11

4.3. Uluslararası aktörlerin çokluğu ....................................................................11

4-4. Ekonomik blokların oluşturulması ..............................................................12

4-5. Nükleer silahların varlığı ve nükleer terör dengesi ilkesinin yaygınlığı ......12

4-6. Uluslararası hukukun rolünün azalması ve çifte standart: ...........................12

4-7. Güç kavramının değişmesi ve bölgesel örgütlerin ortaya çıkışı ..................14

4-8 Büyük uluslararası bloklara doğru eğilim .....................................................14

4-9. Teknolojik Devrim .......................................................................................14

4-10. Heterojenlik özelliği ..................................................................................14

4-11. Gerginlik ve çatışmaların tırmanması ........................................................15

II-Uluslararası Düzenin Oluşumu ve Gelişimi ............................................................15

1-Doğu Blokunun Çöküşü ve Amerika Birleşik Devletleri'nin küresel bir güç olarak ortaya çıkışı. .............................................................................................20

2-Amerikan gücü ve uluslararası sistem üzerinde hegemonya kurma çabası aşaması ................................................................................................................22

3-Amerikan güç tekeli ve bunun uluslararası sistem üzerindeki etkisi. ..................23

III-Uluslararası sistemin açıklanmasında uluslararası ilişkiler teorileri .....................25

1-Gerçekçilik Teorisi ..............................................................................................26

1-1 Gerçekçiliğin Entelektüel Temelleri .............................................................26

1-2 Gerçekçi Analizin Aksiyomları.....................................................................27

1-3 Siyasi gerçekçiliğin ilkeleri ..........................................................................28

2-İdealist okul .........................................................................................................31

İkinci bölüm:

Soğuk savaş sonrasında Amerika Birleşik Devletleri'nin artan rolü

I-Amerikan küresel etkisinin özellikleri ......................................................................35

1-Dünyadaki uluslararası müdahaleler ...................................................................36

1-1 Somali'ye Müdahale .....................................................................................37

2-Ekonomik Yaptırımlar .........................................................................................38

2-1 Irak Örneği....................................................................................................40

3-Uluslararası kuruluşlar üzerindeki siyasi ağırlık ................................................40

3-1 Birleşmiş Milletler ........................................................................................41

3-2 Uluslararası Para Fonu..................................................................................41

3-3 Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası .......................................................42

3-4 Dünya Ticaret Örgütü ...................................................................................42

3-5 Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü ......................................................42

II-Küreselleşmenin yansımaları ve dünya ülkeleri üzerindeki etkileri. ......................43

1-Demokrasinin yayılması ve Amerikanlaşma .......................................................43

2-Küreselleşme .......................................................................................................44

3-Amerikan değerlerinin hakimiyeti .......................................................................44

4-Demokrasi ve insan haklarının yaygınlaştırılması ...............................................46

5-Kapitalist modelin hâkimiyeti .............................................................................46

Üçüncü bölüm:

Amerikan etkisinin azalmasının ve tek kutuplu sistemin istikrarsızlaşmasının tezahürleri

I-Siyasi, ekonomik ve askeri yükün maliyetinin tırmanması......................................49

1-Siyasi gerileme göstergeleri ................................................................................51

2-Irak Savaşı ...........................................................................................................52

3-Amerika'nın Suriye'deki rolünün marjinalleştirilmesi .........................................52

4-Trump ve Amerikan demokrasisine karşı darbe ..................................................52

II-Uluslararası sistemde yükselen güçlerin ortaya çıkışı .............................................53

1-Çin'in yükselişiyle Amerika'nın yüzleşmesi ........................................................54

2-Rusya'nın Uluslararası Arenaya Dönüşü ve Bunun Amerikan Gücü Üzerindeki Etkisi .................................................................................................55

3-Avrupa rekabeti ...................................................................................................56

III-Amerika'nın dünyadaki rolünün azalması ..............................................................57

1-2008'deki ekonomik kriz. ....................................................................................58

2-Covid Krizi ..........................................................................................................59

3-Teröre Karşı Savaş ...............................................................................................60

IV-Çok kutupluluğa doğru kayma olasılığı .................................................................62

1-Birleşmiş Milletlerde Reform ..............................................................................63

2-Güvenlik Konseyi üyeliğinin genişletilmesi ........................................................65

3-Çok Kutuplu Sistem ............................................................................................66

4-Amerika'nın yeni dünya düzeni ve onun siyasi haritasıyla başa çıkma senaryoları: ..........................................................................................................67

SONUÇ ........................................................................................................................71

KAYNAKÇA ...............................................................................................................73