Ücretler ve Verimlilik (E-Kitap)

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ ........................................................................................................................ III

İÇİNDEKİLER .............................................................................................................. V

GİRİŞ .............................................................................................................................1

BÖLÜM 1

ÜCRETLER VE ÜCRETLERİN YAPISI

1.1. Ücret Olgusu ve Önemi ...........................................................................................3

1.1.1. Ücret Olgusu ....................................................................................................4

1.1.2. Ücretin Önemi ..................................................................................................5

1.1.2.1. Çalışanlar Açısından Önemi .....................................................................5

1.1.2.2. İşverenler Açısından Önemi .....................................................................6

1.1.2.3. Sendikalar Açısından Önemi ....................................................................7

1.1.2.4. Devlet ve Toplum Açısından Önemi ........................................................8

1.1.2.5. Refahın Yayılması Bakımından Ücret ve Gelirler Politikalarının Önemi ......................................................................................................9

1.2. Ücret Teorileri ....................................................................................................... 11

1.2.1. Klasik Dönem Öncesi Ücret Teorisi .............................................................. 12

1.2.2. Klasik Ücret Teorileri .................................................................................... 13

1.2.2.1. Doğal Ücret Teorisi ................................................................................ 15

1.2.2.2. Ücret Fonu Teorisi .................................................................................. 17

1.2.2.3. Artık Değer Teorisi ................................................................................. 18

1.2.3. Modern Ücret Teorileri .................................................................................. 20

1.2.3.1. Marjinal Verimlilik Teorisi ..................................................................... 20

1.2.3.2. Pazarlık Teorisi ....................................................................................... 21 VI

1.2.3.3. Satın Alma Gücü Teorisi ........................................................................ 22

1.2.3.4. Etkin Ücret Teorileri ............................................................................... 22

1.3. Ücret Sistemleri ..................................................................................................... 24

1.3.1. Ana (Kök) Ücret Sistemleri ........................................................................... 24

1.3.1.1. Zamana Göre Ücret ................................................................................. 24

1.3.1.2. Parça Başına Ücret .................................................................................. 25

1.3.1.3. Götürü Ücret ........................................................................................... 26

1.3.2. Performansa Dayalı Ücret Sistemleri ............................................................. 27

1.3.2.1. Bireysel Performansa Dayalı Ücret Sistemleri ....................................... 28

1.3.2.2. Grup Performansına Dayalı Ücret Sistemleri ......................................... 28

1.3.2.3. İşletme Performansına Dayalı Ücret Sistemleri ...................................... 28

1.4. Ücret Çeşitleri ve Ücret İlgili Bazı Temel Kavramlar ........................................... 30

1.4.1. Ücret Haddi-Ücret Geliri................................................................................ 31

1.4.2. Çıplak Ücret-Giydirilmiş Ücret ...................................................................... 31

1.4.3. Brüt Ücret-Net Ücret ...................................................................................... 31

1.4.4. Parasal Ücret–Gerçek (Reel) Ücret ................................................................ 32

1.4.5. Ayni Ücret-Nakdi Ücret ................................................................................. 32

1.4.6. Eşel Mobil Ücret ............................................................................................ 32

1.4.7. Sosyal Ücret ve Asgari Ücret ......................................................................... 33

1.4.8. Maaş-Ücret ..................................................................................................... 34

1.5. Ücret Farklılıkları .................................................................................................. 34

1.5.1. İşlerin Özelliklerinden Kaynaklanan Ücret Farklılıkları ................................ 35

1.5.2. İşgücünün Özelliklerinden Kaynaklanan Ücret Farklılıkları......................... 38

1.5.2.1. Beşeri Sermaye Teorisi ........................................................................... 38

1.5.2.2. Hedonik Ücret Teorisi ve Yaralama Riski ............................................. 39

BÖLÜM 2

VERİMLİLİK KAVRAMI VE TEORİK YAKLAŞIMLAR

2.1. Verimlilik Kavramı ve Türleri ............................................................................... 41

2.1.1. Verimliliğin Tanımı ....................................................................................... 42

2.1.2. Emek Verimliliği ve Sermaye Verimliliği ..................................................... 42 VII

2.1.3. Kısmi ve Toplam Faktör Verimliliği (TFP) ................................................... 44

2.1.4. Sektörel Verimlilik Yaklaşımları ................................................................... 46

2.1.4.1. Sanayi Sektöründe Verimlilik ................................................................. 46

2.1.4.2. Hizmet Sektöründe Verimlilik ................................................................ 47

2.1.4.3. Tarım Sektöründe Verimlilik .................................................................. 48

2.4.1.4. Bilgi Ekonomisi ve Dijital Dönüşümde Verimlilik ................................ 48

2.2. Verimlilik Ölçüm Yöntemleri ............................................................................... 49

2.2.1. Girdi-Çıktı Yaklaşımı .................................................................................... 49

2.2.2. Maliyet Etkinliği Analizleri ........................................................................... 51

2.2.3. Verimlilik Endeksleri ..................................................................................... 53

2.2.4. Stokastik Sınır Analizi (SFA) ........................................................................ 55

2.2.5. Veri Zarflama Analizi (VZA) ........................................................................ 56

2.2.6. Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri (ÇKKV) .............................................. 56

2.3. Verimlilik Teorileri ............................................................................................... 57

2.3.1. Klasik ve Neoklasik Yaklaşımlar ................................................................... 57

2.3.2. Keynesyen Görüş ve Etkin Talep ................................................................... 61

2.3.3. Endüstriyel Organizasyon ve Teknolojik Gelişmeler..................................... 65

2.3.4. Yeni Büyüme Teorileri ve Ar-Ge’nin Rolü ................................................... 67

2.4. Verimliliği Etkileyen Faktörler ............................................................................. 69

2.4.1. İnsan Sermayesi ve Eğitim ............................................................................. 70

2.4.2. Teknoloji ve Dijitalleşme ............................................................................... 71

2.4.3. Çalışma Süreleri ve İş Yükü .......................................................................... 73

2.4.4. Yönetim Kalitesi ve İş Organizasyonu ........................................................... 74

BÖLÜM 3

ÜCRETLER VE VERİMLİLİK İLİŞKİSİ

3.1. Ücret-Verimlilik Paradoksu ................................................................................... 78

3.1.1. Neoklasik Çerçevede Ücret-Emek Verimliliği Dengesi ................................. 78

3.1.2. Reel Ücretlerin Verimlilikten Kopuşu: Ampirik Bulgular ............................. 81

3.2. Verimlilik Temelli Ücret Teorileri ........................................................................ 84

3.2.1. Verimliliğe Dayalı Ücret Sistemleri ............................................................... 85 VIII

3.2.2. Etkin Ücret Teorisi ......................................................................................... 87

3.2.3. Turnover ve Motivasyon Perspektifleri .......................................................... 89

3.3. Makroekonomik Dengeler ve Ücret-Verimlilik Uyumu ....................................... 92

3.3.1. Ücretler, Verimlilik ve Enflasyon Bağlantısı ................................................. 94

3.3.2. Toplam Talep, Ücret Payı ve Gelir Dağılımı ................................................. 96

3.3.3. Uluslararası Karşılaştırmalar: OECD ve Gelişmekte Olan Ülkeler ............... 98

3.4. Politikalar ve Uygulamalar .................................................................................. 101

3.4.1. Ücret Politikalarının Verimlilik Üzerine Etkileri ......................................... 102

3.4.2. Sendikaların Rolü ve Toplu Pazarlık ........................................................... 105

3.4.3. Asgari Ücretin Verimlilikle Uyumu ............................................................. 107

SONUÇ ...................................................................................................................... 111

KAYNAKÇA ............................................................................................................. 115