Gelişim Riskleri Açısından Ürün Sorumluluğu

İÇİNDEKİLER

SUNUŞ ......................................................................................................................... V

ÖNSÖZ ..................................................................................................................... VII

İÇİNDEKİLER ........................................................................................................... IX

KISALTMALAR CETVELİ ....................................................................................XXI

GİRİŞ

I. KONUNUN TAKDİMİ VE ÖNEMİ ......................................................................... 1

II. ÇALIŞMA PLANI VE ÇALIŞMANIN SINIRLANDIRILMASI ........................... 3

BİRİNCİ BÖLÜM

ÜRETİCİNİN/ÜRÜN SORUMLULUĞUNUN ORTAYA ÇIKIŞI VE TARİHSEL GELİŞİMİ

§1. ÜRETİCİNİN/ÜRÜN SORUMLULUĞUNUN ORTAYA ÇIKIŞI VE TARİHSEL GELİŞİMİ ........................................................................................... 5

I. AMERİKAN HUKUKU ....................................................................................... 5

A. Genel Olarak .................................................................................................... 5

B. Sözleşme Dışı Sorumluluk ............................................................................... 6

C. Sözleşmeye Dayanan Sorumluluk .................................................................. 25

II. İNGİLİZ HUKUKU ........................................................................................... 31

III. ALMAN HUKUKU .......................................................................................... 35

A. Genel Olarak .................................................................................................. 35

B. 85/374 Sayılı Direktif’in İç Hukuka Aktarılmasından Önceki Durum .......... 35

C. 85/374 Sayılı Direktif’in İç Hukuka Aktarılmasından Sonraki Durum ......... 40

IV. İSVİÇRE HUKUKU......................................................................................... 45

A. 85/374 Sayılı Direktif’in İç Hukuka Aktarılmasından Önceki Durum .......... 45

B. 85/374 Sayılı Direktif’in İç Hukuka Aktarılmasından Sonraki Durum ......... 52

V. 25 TEMMUZ 1985 TARİHLİ 85/374 SAYILI AVRUPA BİRLİĞİ ÜRÜN SORUMLULUĞU DİREKTİFİ ........................................................................ 55

VI. 2024/2853 SAYILI YENİ ÜRÜN SORUMLULUĞU DİREKTİFİ ................. 62

VII. TÜRK HUKUKU ............................................................................................ 70

A. 7223 Sayılı ÜGTDK’nın Yürürlüğe Girmesinden Önceki Dönem ................ 70

1. 4077 Sayılı Mülga TKHK’da 2003 Yılındaki Yapılan Değişiklik Öncesi Hukuki Durum ............................................................................... 70

2. 4077 Sayılı Mülga TKHK’da 2003 Yılındaki Yapılan Değişiklik Sonrası Hukuki Durum .............................................................................. 77

3. 6502 Sayılı TKHK’nın Yürürlüğe Girmesinin Ardından Hukuki Durum .. 83

a. 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Madde 71 Hükmünün Ürün Sorumluluğu Bakımından İncelenmesi .................................................. 86

b. 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Madde 66/3 Hükmünün Ürün Sorumluluğu Bakımından İncelenmesi .................................................. 93

B. 7223 Sayılı ÜGTDK’nın Yürürlüğe Girmesinin Ürün Sorumluluğu Bakımından Değerlendirilmesi ...................................................................... 97

İKİNCİ BÖLÜM

ÜRETİCİNİN/ÜRÜN SORUMLULUĞU BAKIMINDAN ÖNEMLİ KAVRAMLAR

§2. ÜRETİCİNİN/ÜRÜN SORUMLULUĞU BAKIMINDAN ÖNEMLİ KAVRAMLAR ................................................................................................... 103

I. ÜRÜN KAVRAMI ............................................................................................ 103

A. Alman Hukuku Bakımından ........................................................................ 103

1. Ürün Sorumluluğu Kanunu (ProdHaftG) Bakımından ............................. 103

2. BGB m.823/1’e Dayanan Üreticinin Sorumluluğu (Produzentenhaftung) Bakımından .......................................................... 113

B. İsviçre Hukuku Bakımından ........................................................................ 114

C. 85/374 Sayılı Direktif Bakımından .............................................................. 122

D. Türk Hukuku Bakımından ........................................................................... 123

II. ÜRETİCİ KAVRAMI ...................................................................................... 145

A. Alman Hukuku Bakımından ........................................................................ 145

1. Ürün Sorumluluğu Kanunu (ProdHaftG) Bakımından ............................. 145

a. Genel Olarak ........................................................................................ 145

b. Üretici .................................................................................................. 148

aa. Nihai Ürün Üreticisi ....................................................................... 149

bb. Parça Ürün Üreticisi ...................................................................... 151

cc. Hammadde Üreticisi ...................................................................... 152

c. Üretici Sayılanlar ................................................................................. 153

d. İthalatçı ................................................................................................ 156

e. Tedarikçi .............................................................................................. 158

f) Birden Fazla Kişinin Sorumluluğu ....................................................... 164

2. BGB m.823/1’e Dayanan Üreticinin Sorumluluğu Bakımından .............. 164

a. Ürünün Üretim Aşamasına Katılan Kişiler .......................................... 165

b. Ürünün Sürüm Aşamasına Katılan Kişiler ........................................... 166

B. İsviçre Hukuku Bakımından ........................................................................ 168

1. Genel Olarak ............................................................................................ 168

2. Üretici ....................................................................................................... 170

a. Nihai Ürün Üreticisi ............................................................................. 170

b. Parça Ürün Üreticisi ............................................................................. 174

c. Hammadde Üreticisi............................................................................. 175

3. Üretici Sayılanlar ...................................................................................... 176

4. İthalatçı ..................................................................................................... 179

5. Tedarikçi .................................................................................................. 180

6. Birden Fazla Kişinin Sorumluluğu ........................................................... 184

C. 85/374 Sayılı Direktif Bakımından .............................................................. 185

D. Türk Hukuku Bakımından ........................................................................... 185

1. Genel Olarak ............................................................................................ 185

2. Üretici/İmalatçı......................................................................................... 186

3. Yetkili Temsilci ........................................................................................ 193

4. İthalatçı ..................................................................................................... 195

5. Dağıtıcı (Tedarikçi) .................................................................................. 197

6. Birden Fazla Kişinin Sorumluluğu ........................................................... 200

III. AYIP/UYGUNSUZLUK KAVRAMI ............................................................ 200

A. Türk Hukuku Bakımından Terminoloji ....................................................... 200

B. Güvenlik Ayıbı-Uygunluk Ayıbı Ayrımı ..................................................... 202

C. Ayıp/Uygunsuzluk Kavramı ........................................................................ 203

1. Alman Hukuku Bakımından ..................................................................... 203

a. Ürün Sorumluluğu Kanunu (ProdHaftG) Bakımından ......................... 203

aa. Genel Olarak .................................................................................. 203

bb. Ayıbın Tespiti Bakımından Kıstaslar ............................................ 208

aaa. Ürünün Sunumu ....................................................................... 208

bbb. Makul Olarak Beklenebilecek Kullanım ................................. 212

ccc. Ürünün Piyasaya Sürüldüğü Zaman ........................................ 216

ddd. Diğer Kıstaslar ........................................................................ 217

aaaa. Ürünün Doğası ................................................................... 217

bbbb. Ürünün Fiyatı .................................................................... 218

cccc. Normatif ve Sözleşmeye Dayalı Güvenlik Standartları ..... 219

cc. Daha Sonradan Geliştirilmiş Bir Ürünün Piyasaya Sürülmesi ....... 220

b. BGB m.823/1’e Dayanan Üreticinin Sorumluluğu Bakımından - Özen Yükümlülüğünün İhlali Kavramı ................................................ 222

aa. Genel Olarak .................................................................................. 222

bb. Özen Yükümlülüğünün Tespiti Bakımından Kıstaslar .................. 223

aaa. Tehlikenin Boyutu, Gerçekleşme Olasılığı ve Etkilenen Hukuki Menfaatin Niteliği ....................................................... 223

bbb. İş Yaşamına İlişkin Haklı Güvenlik Beklentileri .................... 224

ccc. Bilim ve Tekniğin Düzeyi-Kamusal-Özel Nitelikte Teknik Düzenlemeler/Standartlar ......................................................... 225

cc. Tasarım Yükümlülükleri ................................................................ 226

dd. Fabrikasyon Yükümlülükleri ......................................................... 227

ee. Talimat Yükümlülükleri ................................................................. 228

ff. Ürünü Takip-Gözetim Yükümlülükleri ........................................... 230

2. İsviçre Hukuku Bakımından ..................................................................... 233

a. Genel Olarak ........................................................................................ 233

b. Ayıbın Tespiti Bakımından Kıstaslar ................................................... 237

aa. Ürünün Sunumu ............................................................................. 237

bb. Makul Olarak Beklenebilecek Kullanım ....................................... 242

cc. Ürünün Piyasaya Sürüldüğü Zaman ............................................... 244

dd. Diğer Kıstaslar ............................................................................... 245

aaa. Ürünün Doğası ......................................................................... 246

bbb. Ürünün Fiyatı .......................................................................... 247

ccc. Güvenliğe İlişkin Diğer Düzenlemeler .................................... 248

c. Daha Sonradan Geliştirilmiş Bir Ürünün Piyasaya Sürülmesi ............. 249

3. 85/374 Sayılı Direktif Bakımından .......................................................... 250

4. Türk Hukuku Bakımından ........................................................................ 251

a. ÜGTDK Çerçevesinde Uygunsuzluk Kavramına Bakış ...................... 251

b. Öğretide Uygunsuzluk Kavramına Yönelik Değerlendirmeler ve Çözüm Önerileri ................................................................................... 254

D. Ayıp Türleri ................................................................................................. 262

1. Alman Hukuku Bakımından..................................................................... 262

a. Ürün Sorumluluğu Kanunu (ProdHaftG) Bakımından ......................... 264

aa. Tasarım Ayıpları ............................................................................ 264

bb. Fabrikasyon Ayıpları ..................................................................... 265

cc. Talimat Ayıpları ............................................................................. 265

dd) Ürün Gözleme Ayıpları ................................................................. 266

b. BGB m.823/1’e Dayanan Üreticinin Sorumluluğu Bakımından .......... 266

aa. Fabrikasyon Yükümlülüğünün İhlalinden Doğan Ayıplar ............. 267

bb. Tasarım Yükümlülüğünün İhlalinden Doğan Ayıplar ................... 267

cc. Talimat Yükümlülüğünün İhlalinden Doğan Ayıplar .................... 268

dd. Ürünü Takip-Gözetim Yükümlülüğünün İhlalinden Doğan Ayıplar ........................................................................................... 268

2. İsviçre Hukuku Bakımından ..................................................................... 269

a. Tasarım Ayıpları .................................................................................. 269

b. Fabrikasyon Ayıpları ........................................................................... 269

c. Talimat Ayıpları ................................................................................... 270

d. Ürün Gözleme Ayıpları ........................................................................ 270

3. 85/374 Sayılı Direktif Bakımından .......................................................... 272

4. Türk Hukuku Bakımından ........................................................................ 272

IV. ÜRÜNÜN PİYASAYA SÜRÜLDÜĞÜ ZAMAN KAVRAMI ..................... 273

A. Alman Hukuku Bakımından ........................................................................ 273

B. İsviçre Hukuku Bakımından ........................................................................ 279

C. 85/374 Sayılı Direktif Bakımından .............................................................. 284

D. Türk Hukuku Bakımından ........................................................................... 285

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

GELİŞİM RİSKİ KAVRAMI, GELİŞİM RİSKLERİNİN ÖNEMİ, GELİŞİM RİSKLERİ BAKIMINDAN ÜRETİCİNİN/ÜRÜN SORUMLULUĞU

§3. GELİŞİM RİSKİ KAVRAMI, GELİŞİM RİSKLERİNİN ÖNEMİ ................... 291

I. GELİŞİM RİSKİ KAVRAMI ............................................................................ 291

A. Tanımı .......................................................................................................... 291

B. Unsurları ...................................................................................................... 293

1. Bir Ayıbın Varlığı .................................................................................... 293

2. Ayıbın, Ürünün Piyasaya Sürüldüğü Zamandaki Bilim ve Tekniğin Düzeyine Göre Tespitinin Mümkün Olmaması ....................................... 294

C. Benzer Kurumlardan Farklılıkları ................................................................ 294

1. Gelişim Boşlukları .................................................................................... 294

2. Artan Emniyet / Güvenlik Beklentisi ....................................................... 296

D. Klasik Ayıp Kategorileriyle İlişkilendirilmesi ............................................. 296

II. GELİŞİM RİSKLERİNİN ÖNEMİ: TİPİK ÖRNEK OLAY GRUPLARI ...... 299

A. Asbest Vakaları ............................................................................................ 300

B. HIV Enfekteli Kan Üniteleri ........................................................................ 301

C. Contergan Vakası – Thalidomidden Kaynaklanan Deformasyonlar .......... 303

D. Tespit Edilemeyen Risklerin Bulunduğu Güncel Alanlar: Gen Tekniği ve Elektromanyetik Alanlar ......................................................................... 304

E. DES (Dietilstilbesterol) Vakaları ................................................................. 305

§4. 85/374 SAYILI DİREKTİFE GÖRE GELİŞİM RİSKLERİ BAKIMINDAN ÜRÜN SORUMLULUĞU ................................................................................ 306

I. 85/374 SAYILI DİREKTİFE GÖRE ÜRÜN SORUMLULUĞUNUN ŞARTLARI ....................................................................................................... 306

A. Ürünün Ayıplı Olması ................................................................................. 306

B. Zarar ............................................................................................................. 307

C. Nedensellik bağı ........................................................................................... 307

II. GELİŞİM RİSKLERİ BAKIMINDAN GENEL DÜZENLEME: SORUMLULUKTAN KURTULUŞ SEBEBİ ................................................. 308

III. ÜYE DEVLETLERE GELİŞİM RİSKLERİNİ SORUMLULUK ALTINA ALABİLME HUSUSUNDA SERBESTİ TANINMASI ................. 311

§5. 2024/2853 SAYILI YENİ ÜRÜN SORUMLULUĞU DİREKTİFİ ÇERÇEVESİNDE GELİŞİM RİSKLERİNDEN SORUMLULUĞA GENEL BİR BAKIŞ ......................................................................................................... 322

§6. ALMAN HUKUKUNDA GELİŞİM RİSKLERİ BAKIMINDAN ÜRETİCİNİN/ ÜRÜN SORUMLULUĞU ......................................................... 326

I. BGB MADDE 823/1’E DAYANAN ÜRETİCİNİN SORUMLULUĞU ......... 326

A. Sorumluluğun Hukuki Niteliği .................................................................... 326

B. Sorumluluğun Şartları .................................................................................. 327

1. Özen Yükümlülüğünün İhlali ................................................................... 327

2. Hukuka Aykırılık...................................................................................... 328

3. Zarar ......................................................................................................... 330

4. Nedensellik Bağı ...................................................................................... 331

C. İspat Yükü .................................................................................................... 333

II. BGB MADDE 823/1’E DAYANAN ÜRETİCİNİN SORUMLULUĞU BAKIMINDAN GELİŞİM RİSKLERİNİN SORUMLULUK KAPSAMINDA OLUP OLMADIĞININ DEĞERLENDİRİLMESİ ............. 334

A. Die Apfelschorffälle .................................................................................... 337

B. Der Honda-Fall ............................................................................................ 338

III. ÜRÜN SORUMLULUĞU KANUNA GÖRE (ProdHaftG) SORUMLULUK .............................................................................................. 338

A. Sorumluluğun Kapsamı ............................................................................... 339

B. Sorumluluğun Hukuki Niteliği ..................................................................... 339

C. Sorumluluğun Şartları .................................................................................. 340

1. Ürünün Ayıplı Olması .............................................................................. 340

2. Zarar ......................................................................................................... 341

3. Nedensellik Bağı ...................................................................................... 346

D. İspat Yükü .................................................................................................... 347

IV. ÜRÜN SORUMLULUĞU KANUNU (ProdHaftG) BAKIMINDAN GELİŞİM RİSKLERİNDEN SORUMLULUK ............................................. 348

A. Fabrikasyon Ayıpları (Özellikle Üretim Kaçakları) İçin Sorumluluktan Kurtulmanın Mümkün Olmaması ................................................................ 348

B. Talimat Ayıpları İçin Sorumluluktan Kurtulma ........................................... 350

V. ÜRÜN SORUMLULUĞU HAKKINDA ÖZEL KANUNİ DÜZENLEMELERİN GELİŞİM RİSKLERİNDEN SORUMLULUK BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ ..................................................... 352

A. İlaç Üreticisinin Sorumluluğu ...................................................................... 352

1. İlaç Kanunu’nun (AMG) Uygulama Alanı ............................................... 352

2. Gelişim Risklerinden Sorumluluk (AMG m.84/f.1/c.2/b.1) ..................... 354

3. Gelişim Risklerinden Sorumluluğun Gerekçelendirilmesi ....................... 361

B. Gen Teknik Sorumluluğu ............................................................................. 363

1. Gen Teknik Kanunu’nun Uygulama Alanı (GenTG) ............................... 363

2. Gelişim Risklerinden Sorumluluk ............................................................ 365

3. Gelişim Risklerinden Sorumluluğun Gerekçelendirilmesi ....................... 372

§7. İSVİÇRE HUKUKUNDA GELİŞİM RİSKLERİ BAKIMINDAN ÜRÜN SORUMLULUĞU .............................................................................................. 375

I. ÜRÜN SORUMLULUĞU KANUNU’NA GÖRE (PrHG) SORUMLULUK .. 375

A. Kanunun Kullanım Alanı ............................................................................. 375

B. Sorumluluğun Hukuki Niteliği ..................................................................... 376

C. Sorumluluğun Şartları .................................................................................. 377

1. Ürünün Ayıplı Olması .............................................................................. 377

2. Zarar ......................................................................................................... 377

3. Nedensellik Bağı ...................................................................................... 382

D. İspat Yükü .................................................................................................... 383

II. ÜRÜN SORUMLULUĞU KANUNU (PrHG) BAKIMINDAN GELİŞİM RİSKLERİNDEN SORUMLULUK ................................................................ 384

III. GELİŞİM RİSKLERİNDEN SORUMLULUĞUN ÖZEL OLARAK KABUL EDİLDİĞİ DURUMLAR ................................................................. 385

A. İnsanlara Nakledilmesi Amaçlanan Hayvan Organları, Dokuları, Hücreleri veya Bunlardan Yapılan Nakil Ürünleri ...................................... 385

1. Genel Olarak ............................................................................................ 385

2. Gelişim Risklerinden Sorumluluk ve Gerekçelendirilmesi ...................... 387

B. Gen Teknik Kanunu’na (GTG) Göre Sorumluluk ....................................... 388

1. Genel Olarak ............................................................................................ 388

2. GTG Kapsamında Sorumluluğa Genel Bir Bakış ..................................... 392

3. Gelişim Risklerinden Sorumluluk ve Gerekçelendirilmesi ...................... 398

§8. TÜRK HUKUKUNDA GELİŞİM RİSKLERİ BAKIMINDAN ÜRÜN SORUMLULUĞU .............................................................................................. 400

I. 7223 SAYILI ÜRÜN GÜVENLİĞİ VE TEKNİK DÜZENLEMELER KANUNU’NA GÖRE ÜRÜN SORUMLULULUĞU .................................... 400

A. Sorumluluğun Hukuki Niteliği .................................................................... 400

B. Sorumluluğun Şartları .................................................................................. 402

1. Ürünün Uygunsuz (Ayıplı) Olması .......................................................... 402

2. Zarar ......................................................................................................... 403

3. Nedensellik Bağı ...................................................................................... 417

C. İspat Yükü .................................................................................................... 417

II. 7223 SAYILI ÜRÜN GÜVENLİĞİ TEKNİK DÜZENLEMELER KANUNU ÇERÇEVESİNDE GELİŞİM RİSKLERİNDEN SORUMLULUĞUN SÖZ KONUSU OLUP OLMADIĞI MESELESİ .................................................... 423

A. Öğretideki Görüşler ..................................................................................... 423

B. Kanaatimiz ................................................................................................... 427

III. ÜRÜN SORUMLULUĞU ÇERÇEVESİNDE GELİŞİM RİSKLERİNDEN SORUMLULUĞUN SÖZ KONUSU OLDUĞU ÖZGÜ HALLER VE ÖZEL KANUNİ DÜZENLEMELER .............................................................. 430

A. İlaç Üreticisinin Sorumluluğu ve Gelişim Risklerinden Sorumluluk ........ 430

1. 7223 Sayılı ÜGTDK Kapsamında İlaç Üreticisinin Sorumluluğu ve Gelişim Risklerinden Sorumluluk ............................................................ 430

a. 7223 Sayılı ÜGTDK Kapsamında Sorumluluk Şartlarına Dair Kısa Bir Değerlendirme ............................................................................... 430

b. Gelişim Risklerinden Sorumluluğa İlişkin Değerlendirme .................. 431

2. TBK m.71 Hükmü Çerçevesinde İlaç Üreticisinin Sorumluluğu ve Gelişim Risklerinden Sorumluluk ............................................................ 431

a. Genel Olarak ........................................................................................ 431

b. Tehlike Sorumluluğu ve Gelişim Riskleri ............................................ 432

c. TBK m.71 Hükmü Kapsamında Sorumluluk Şartlarına Dair Kısa Bir Değerlendirme...................................................................................... 438

d. Gelişim Risklerinden Sorumluluğa İlişkin Değerlendirme .................. 439

B. Biyogüvenlik Kanunu Çerçevesinde Gelişim Risklerinden Sorumluluk ... 441

1. Biyogüvenlik Kanunu Kapsamında Sorumluluk Şartlarına Genel Bir Bakış ........................................................................................................ 441

2. Gelişim Risklerinden Sorumluluğa İlişkin Değerlendirme ...................... 451

3. Biyogüvenlik Kanunu ile ÜGTDK Arasındaki İlişki ............................... 453

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

ÜRÜN SORUMLULUĞU BAKIMINDAN SORUMLULUKTAN KURTULUŞ SEBEBİ OLARAK GELİŞİM RİSKLERİ, OTONOM ÖĞRENME ÖZELLİĞİNE SAHİP YAPAY ZEKANIN ÖĞRENME SÜRECİNDE GELİŞTİRDİĞİ HATALAR BAKIMINDAN GELİŞİM RİSKLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ, HUKUKİ-EKONOMİK BAKIŞ AÇISIYLA GELİŞİM RİSKLERİNDEN SORUMLULUĞUN DEĞERLENDİRİLMESİ

§9. ÜRÜN SORUMLULUĞU BAKIMINDAN SORUMLULUKTAN KURTULUŞ SEBEBİ OLARAK GELİŞİM RİSKLERİ ................................... 455

I. 85/374 SAYILI DİREKTİF BAKIMINDAN .................................................. 455

II. ALMAN HUKUKU BAKIMINDAN .............................................................. 456

A. ProdHaftG m.1/f.2/b.5 ile m.3 Arasındaki İlişki .......................................... 456

B. ProdHaftG m.3’e Göre Ürünlerin Ayıplı Olmasının Ölçütü ........................ 458

1. Zaman Bakımından .................................................................................. 458

2. İçerik Bakımından .................................................................................... 460

a. Ürünün Ayıplı Olması Kavramı: Objektif Kusur ve Ayıp Kavramları Arasında Paralellik Bulunmaması ..................................... 460

aa. Üreticinin Bilim ve Tekniğin Düzeyine Uygun Olarak Üretim Yapmaması .................................................................................... 461

bb. Üreticinin Bilim ve Tekniğin Düzeyine Uygun Olarak Üretim Yapması ......................................................................................... 463

b. Haklı Güvenlik Beklentilerinin Belirlenmesi ....................................... 463

aa. Bilim ve Tekniğin Düzeyi Mutlak Bir Üst Sınır Değildir .............. 464

bb. Bilim ve Tekniğin Düzeyi Mutlak Bir Alt Sınır Değildir .............. 465

C. Bilim ve Tekniğin Düzeyi ............................................................................ 466

1. Zaman Bakımından .................................................................................. 467

2. İçerik Bakımından .................................................................................... 470

a. Ana Yön: Risk Bilgisinin Objektif Olarak Öngörülebilirliği ............... 471

b. Sınırlandırma: Risk Bilgisinin Objektif Olarak Erişilebilirliği ............ 473

c. Sübjektif Faktörlerin Dikkate Alınmaması .......................................... 477

d. Gelişim Riski Savunmasının Pratik Önemi .......................................... 478

D. İdeal Kurallar / Standartlar ve Devletin Önemi ........................................... 480

1. Ürünün Ayıplı Olması ile Standart Normlar Arasındaki İlişki (ProdHaftG m.3) ...................................................................................... 481

a. Ürün Standart Normlara Uyulmadan Üretilmişse ................................ 481

b. Ürün Standart Normlara Uygun Olarak Üretilmişse ............................ 482

2. Gelişim Riski Savunması ( ProdHaftG m.1/f.2/b.5) ile Standart Normlar Arasındaki İlişki ........................................................................ 482

a. Standart Normlara Uyma ..................................................................... 483

b. Standart Normlara Uymama ................................................................ 483

E. İspat Yükü .................................................................................................... 484

F. Üreticinin Gelişim Riskleri Sebebiyle Sorumluluktan Kurtulabilmesi İçin Takip Edilebilecek Kontrol Listesi ....................................................... 484

III. İSVİÇRE HUKUKU BAKIMINDAN ............................................................ 485

A. Genel Olarak ................................................................................................ 485

B. İlgili Zaman Dilimi: Ürünün Piyasaya Sürüldüğü Zaman ........................... 486

C. Bilim ve Tekniğin Düzeyine Göre Ayıbın Tespit Edilebilirliği ................... 487

D. Bilim ve Tekniğin Düzeyi ............................................................................ 491

E. Bilim ve Tekniğin Düzeyinin Zaman İçinde İlerlemesi ............................... 492

F. İspat Yükü .................................................................................................... 493

G. PrHG m.5/1/e Hükmünden Yararlanabilecek Kimseler ............................... 493

IV. TÜRK HUKUKU BAKIMINDAN ................................................................ 494

A. 7223 Sayılı ÜGTDK’nın Yürürlüğe Girmesinden Önceki Dönem .............. 494

B. 7223 Sayılı ÜGTDK’nın Yürürlüğe Girmesinden Sonraki Dönem ........... 495

§10. OTONOM ÖĞRENME ÖZELLİĞİNE SAHİP YAPAY ZEKANIN ÖĞRENME SÜRECİNDE GELİŞTİRDİĞİ HATALAR BAKIMINDAN GELİŞİM RİSKLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ ....................................... 496

I. GENEL OLARAK ............................................................................................ 496

II. ALMAN HUKUKU BAKIMINDAN .............................................................. 496

III. İSVİÇRE HUKUKU BAKIMINDAN ............................................................ 501

IV. TÜRK HUKUKU BAKIMINDAN ................................................................ 504

§11. HUKUKİ-EKONOMİK BAKIŞ AÇISIYLA GELİŞİM RİSKLERİNDEN SORUMLULUĞUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ ............................................ 506

I. GENEL OLARAK ............................................................................................ 506

II. HUKUKİ EKONOMİK BAKIŞ AÇISINA GENEL BİR BAKIŞ ................... 507

III. GELİŞİM RİSKLERİNDEN SORUMLULUK MESELESİNE HUKUKİ EKONOMİK PERSPEKTİFTEN BAKIŞ ..................................................... 515

A. Gelişim Risklerinden Sorumluluğun Üreticinin Özen Seviyesi ve Araştırma Teşvikleri Üzerindeki Etkisi ....................................................... 515

1. Özen Seviyesi Üzerindeki Etkisi .............................................................. 515

2. Araştırma Teşvikleri Üzerindeki Etkisi .................................................... 518

B. Gelişim Risklerinden Sorumluluğun İkincil ve Üçüncül Maliyetler Üzerindeki Etkisi ......................................................................................... 521

1. Gelişim Risklerinin Sigortalanabilirliği ve En Etkili Şekilde Kimin Tarafından Sigortalanabileceği Meselesi ................................................. 521

2. Yargılama Esnasında Yaşanan Zorluklar ve Katlanılan Maliyetler ......... 525

C. Gelişim Risklerinden Sorumluluğun İnovasyon Üzerindeki Etkisi ........... 526

D. Gelişim Risklerinden Sorumluluğun Rekabet Üzerindeki Etkisi ................. 529

§12. GELİŞİM RİSKLERİNE İLİŞKİN TEHLİKELERDEN KORUNMA YÖNTEMİ: RİSK YÖNETİM SİSTEMİ ......................................................... 530

I. GENEL OLARAK ............................................................................................ 530

II. ÜRETİCİNİN RİSK BİLGİSİNİ ARTIRMAYA VE ELDE ETTİĞİ RİSK BİLGİSİNİ AÇIKLAMASINA YÖNELİK TEŞVİKLER .............................. 531

III. GELİŞİM RİSKLERİ SEBEBİYLE MEYDANA GELEN ZARARLARIN GİDERİLMESİ İÇİN BİR TAZMİNAT FONU OLUŞTURULMASI ........... 532

IV. ÜRÜN GÜVENLİĞİNE YÖNELİK KAMU HUKUKU DÜZENLEMELERİ İLE SORUMLULUĞA İLİŞKİN ÖZEL HUKUK DÜZENLEMELERİNİN BİRBİRİNE UYUMLU OLMASI ................................................................... 536

SONUÇ ..................................................................................................................... 537

KAYNAKÇA ............................................................................................................ 557