Banka Finansal Tablolarının Analizi

İÇİNDEKİLER

İKİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ........................................................................................ III

ÖNSÖZ ........................................................................................................................ V

İÇİNDEKİLER .......................................................................................................... VII

KISALTMALAR ...................................................................................................... XV

GİRİŞ ............................................................................................................................ 1

BİRİNCİ BÖLÜM

İFA KAVRAMI, BORÇLANILAN EDİME UYGUN İFA KURALI VE BU KURALIN İSTİSNALARI

I. İFA KAVRAMI VE HUKUKİ NİTELİĞİ ................................................................ 3

A. İFA KAVRAMI ................................................................................................... 3

B. İFANIN HUKUKİ NİTELİĞİ ............................................................................. 6

1. İfanın Hukuki Niteliğine İlişkin Görüşler ........................................................ 6

a. Sözleşme Görüşü ........................................................................................ 6

b. Borçlunun İrade Açıklaması Görüşü ........................................................... 7

c. Maddi Fiil Görüşü ....................................................................................... 8

d. Sınırlı Sözleşme Görüşü ............................................................................ 10

e. İfanın Hukuki Niteliğine İlişkin Görüşlerin Hukuki Sonuçları ................. 12

C. İFADA EDİMİN ROLÜ .................................................................................... 13

1. Edim Kavramı, Unsurları ve Şartları ............................................................. 14

a. Edim Kavramı ........................................................................................... 14

b. Edimin Unsurları ve Şartları ..................................................................... 15

2. Edimin Sınıflandırılması ve Edim Çeşitleri ................................................... 16

a. Konusuna Göre Edim Çeşitleri ................................................................. 16

(1) Olumlu Edimler ................................................................................. 16

(2) Olumsuz Edimler ............................................................................... 17

b. İfa Süresi Bakımından Edim Çeşitleri ....................................................... 18

(1) Sürekli Edimler .................................................................................. 19

(2) Anî Edimler ........................................................................................ 19

(3) Dönemli Edimler ................................................................................ 20

c. Bölünmelerine Göre Edim Çeşitleri .......................................................... 21

3. Edim Yükümlülüğü ........................................................................................ 21

a. Edim Yükümlülüğü Kavramı ve Çeşitleri ................................................. 21

b. Yan Yükümlülükler................................................................................... 24

(1) İfaya Yardımcı Yan Yükümlülükler .................................................. 25

(2) Koruma Yükümlülükleri .................................................................... 25

(3) Edim Yükümünden Bağımsız Borç İlişkileri ..................................... 26

II. BORÇLANILAN EDİME UYGUN İFA KURALI VE İSTİSNALARI ................ 29

A. BORÇLANILAN EDİME UYGUN İFA KURALI .......................................... 29

1. Parça Borçları Bakımından Edime Uygun İfa Kuralı .................................... 32

2. Çeşit Borçları Bakımından Edime Uygun İfa Kuralı ..................................... 32

3. Para Borçları Bakımından Edime Uygun İfa Kuralı ...................................... 33

a. Kaydî Para İle Yapılan Ödeme ................................................................. 34

b. Kripto Para İle Yapılan Ödeme ................................................................. 36

B. BORÇLANILAN EDİME UYGUN İFA KURALININ İSTİSNALARI OLARAK İFA İKAMELERİNİN AMACI VE ÇEŞİTLERİ ............................ 40

1. Genel Olarak .................................................................................................. 40

2. Borçlanılan Edimden Başka Bir Edimde Bulunulması İle Güdülen Amaçlar ......................................................................................................... 41

a. Genel Olarak ............................................................................................. 41

b. Teminat Amacı .......................................................................................... 42

c. Borcun Sona Erdirilmesi Amacı ............................................................... 45

d. Borç Konusundan Farklı Olarak Verilen Şeyin Paraya Çevrilerek Alacağın Karşılanması Amacı ................................................................... 46

3. İfa İkamelerinin Çeşitleri ............................................................................... 48

a. Seçimlik (Alternatif) Yetki ....................................................................... 49

(1) Genel Olarak ...................................................................................... 49

(2) Seçimlik Yetkinin Kullanılması ......................................................... 50

(a) Borçlu Tarafından Kullanılması ..................................................... 51

(b) Alacaklı Tarafından Kullanılması .................................................. 53

(3) Seçimlik Yetkide İmkânsızlık ve Sonuçları ....................................... 54

(a) Temel Edimin İmkânsızlaşması ..................................................... 54

(b) Yedek Edimin İmkânsızlaşması ..................................................... 55

(4) Seçimlik Yetki ile Seçimlik Borcun Karşılaştırılması........................ 55

b. İfa Yerine Edim ......................................................................................... 57

(1) Genel Olarak ....................................................................................... 57

(2) İfa Yerine Edimin Konusu ................................................................. 59

(3) İfa Yerine Edim Anlaşması ................................................................ 60

(a) İfa Yerine Edim Anlaşmasının Ne Zaman Yapılabileceği Sorunu ............................................................................................ 61

(i) İfa Yerine Edim Anlaşmasının İfadan Önce de Yapılabileceği Görüşü ....................................................................................... 61

(ii) İfa Yerine Edim Anlaşmasının İfadan Önce Yapılamayacağı Görüşü ....................................................................................... 62

(4) İfa Yerine Edim Anlaşmasının Hukuki Niteliği ................................. 63

(a) Klasik Görüş .................................................................................. 63

(b) İfa Sözleşmesi Görüşü ................................................................... 64

(c) Değiştirme Sözleşmesi Görüşü ...................................................... 64

(5) İfa Yerine Edimin Yenileme İle Karşılaştırılması .............................. 66

(6) İfa Yerine Edimin Hukukî Sonuçları ................................................. 67

(a) Genel Olarak .................................................................................. 67

(b) İfa Yerine Edimin Ayıplı Olması Veya Üstün Hak İddiasıyla Alacaklının Elinden Alınmış Olmasının Hukukî Sonuçları ........... 69

(i) Satış Sözleşmesindeki Ayıp ve Zapt Hükümlerinin Uygulanabileceği Görüşü .......................................................... 69

(ii) Alacaklının Sözleşmeden Dönerek Asıl Edimi Tekrar Canlandırabileceği Görüşü ........................................................ 70

(iii) . Alacaklının TBK m. 32 Hükmüne Dayanarak İfa Uğruna Edim Anlaşmasını İptal Edebileceği Görüşü ...................................... 71

İKİNCİ BÖLÜM

İFA UĞRUNA EDİM

I. İFA UĞRUNA EDİM KAVRAMI .......................................................................... 75

II. İFA UĞRUNA EDİMİN HUKUKÎ DAYANAĞI ................................................. 76

III. İFA UĞRUNA EDİMİN ÖNEMİ ......................................................................... 77

IV. İFA UĞRUNA EDİMİN HUKUKİ NİTELİĞİ .................................................... 80

A. VEKALET VEYA VEKALET BENZERİ SÖZLEŞME GÖRÜŞÜ ................. 80

B. VEKALET BENZERİ İNANÇLI İŞLEM GÖRÜŞÜ ........................................ 81

C. ATİPİK SÖZLEŞME GÖRÜŞÜ ....................................................................... 82

D. ERTELEME (TECİL) ANLAŞMASI GÖRÜŞÜ .............................................. 83

E. GÖRÜŞLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE KANAATİMİZ ........................ 84

V. İFA UĞRUNA EDİMİN UNSURLARI ................................................................ 89

A. ASIL EDİM ....................................................................................................... 89

B. ASIL BORCUN İFASI UĞRUNA BAŞKA BİR EDİMİN İFASI .................... 89

C. TARAFLARIN ANLAŞMASI .......................................................................... 90

1. Tarafların Anlaşmasının Önemi ve Fonksiyonları ......................................... 90

2. Tarafların Anlaşmasının Yorumlanması ve Tamamlanması ......................... 92

3. İfa Uğruna Edim Anlaşmasının Malvarlığına Yaptığı Etki Bakımından Hukukî Nitelendirilmesi ................................................................................ 95

4. İfa Uğruna Edim Anlaşmasının Eksikliğinin Sonuçları ................................ 97

5. İfa Uğruna Edim Anlaşmasının Kurulması ve Şekli .................................... 102

VI. İFA UĞRUNA EDİMİN KONUSU ................................................................... 103

A. BORÇLUNUN BİR MALVARLIĞI DEĞERİNİ ALACAKLIYA KAZANDIRMASI .......................................................................................... 104

1. Bir Şeyin Devri ............................................................................................ 104

2. Alacak ya da Diğer Hakların Devredilmesi ................................................. 105

B. BORÇLUNUN ALACAKLIYA KARŞI YENİ BİR YÜKÜMLÜLÜK ALTINA GİRMESİ ........................................................................................ 105

VII. İFA UĞRUNA EDİMİN DİĞER İFA İKAMELERİ İLE KIYASLANMASI .. 107

A. İFA UĞRUNA EDİM VE İFA YERİNE EDİM ............................................ 107

B. İFA UĞRUNA EDİM VE SEÇİMLİK YETKİ ............................................... 110

VIII. İFA UĞRUNA EDİMİN TBK’DA GÖRÜNÜM BİÇİMLERİ VE BENZER HUKUKÎ MÜESSESELERLE İLİŞKİSİ ........................................................ 112

A. ALACAĞIN DEVRİ VE İFA UĞRUNA EDİM ............................................ 112

1. Genel Olarak ................................................................................................ 112

2. İfa Uğruna Edimin Özel Bir Görünüm Biçimi Olarak İfaya Yönelik Devir (TBK m. 192) .................................................................................... 113

3. İfa Uğruna Devrin İfa Yerine Devir ile Karşılaştırılması............................. 114

4. İfa Uğruna Devrin Teminat Amacıyla Alacak Devri İle Karşılaştırılması .. 116

B. BORCUN YENİLENMESİ VE İFA UĞRUNA EDİM .................................. 118

1. Borcun Yenilenmesi ve Değiştirme Sözleşmesi İle İlişkisi ......................... 118

2. Borcun Yenilenmesinin İfa Uğruna Edim İle Karşılaştırılması ................... 119

C. HAVALE VE İFA UĞRUNA EDİM .............................................................. 123

1. Genel Olarak Havale .................................................................................... 123

2. Havalenin İfa Uğruna Edimle Karşılaştırılması ........................................... 125

3. Borç Üzerine Havale .................................................................................... 127

4. İfa Uğruna Edimin Özel Görünüm Biçimi Olarak İfa Uğruna Havale (TBK m. 556/1) ........................................................................................... 128

5. Para Borcunun Banka Havalesiyle Nakit Dışı Ödenmesinin İfa Niteliği Taşıyıp Taşımadığı Sorunu ......................................................................... 130

6. Banka Havalesi Dışında Kaydî Para İle Yapılan Diğer Ödemelerin İfa Uğruna Edim Niteliği .................................................................................. 134

a. Çekle Yapılan Ödeme ............................................................................. 134

b. Kredi Kartıyla Yapılan Ödeme ............................................................... 136

(1) POS Cihazı Aracılığıyla Yapılan Kredi Kartı Ödemeleri ................ 140

(2) Kredi Kartıyla İnternetten Ödeme .................................................... 141

c. Elektronik Para, Akıllı Kart ve Elektronik Çek İle Yapılan Ödemeler .. 141

(1) Elektronik Para ile Yapılan Ödemeler ............................................. 141

(2) Akıllı Kartla Yapılan Ödemeler ....................................................... 142

(3) Elektronik Çekle Yapılan Ödemeler ................................................ 144

D. SOYUT BORÇ İKRARI VE İFA UĞRUNA EDİM ....................................... 145

1. Genel Olarak Soyut Borç İkrarı ................................................................... 145

2. İfa Uğruna Yapılan Soyut Borç İkrarı ve Temel Borç İlişkisine Etkisi ....... 147

3. Temel İlişkiden Kaynaklanan Borcun İfası Amacıyla Bono Verilmesinin İfa Uğruna Edim Niteliği ............................................................................. 151

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

İFA UĞRUNA EDİMİN HUKUKİ SONUÇLARI

I. İFA UĞRUNA EDİMİN TEMEL BORÇ İLİŞKİSİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ ....... 155

A. İFA UĞRUNA EDİM ANLAŞMASININ YAPILMASININ ASIL ALACAK ÜZERİNDEKİ ETKİSİ .................................................................. 155

1. Asıl Alacağa Başvurulmasının Bozucu Şarta Bağlanmış Olması ................ 155

a. İfa Uğruna Edim Anlaşmasının Erteleme (Tecil) Anlaşmasını Da Kapsadığı Görüşü .................................................................................... 156

b. İfa Uğruna Edim Def’i Bulunduğu Görüşü ............................................. 159

B. İFA UĞRUNA EDİMDE BULUNULMASININ ASIL ALACAK ÜZERİNDEKİ ETKİSİ .................................................................................. 160

1. Asıl Alacak Bakımından İşlemekte Olan Zamanaşımının Kesilmesi ......... 160

a. Zamanaşımını Kesen Sebebin Ne Olduğu Sorunu .................................. 160

(1) Asıl Alacağın Borçlu Tarafından İkrar Edilmiş Olduğu Görüşü ...... 160

(2) Tarafların Örtülü Erteleme Anlaşması Yaptığı Görüşü.................... 161

b. Yeni Zamanaşımı Süresinin İşlemeye Başlaması.................................... 162

2. Asıl Alacağın Sona Ermesi .......................................................................... 162

a. Asıl Alacağın Tamamen Sona Ermesi ..................................................... 163

b. Asıl Alacağın Kısmen Sona Ermesi ........................................................ 164

c. Asıl Alacağın Sona Erme Anı ................................................................. 166

(1) İfa Uğruna Bir Malvarlığı Konusunun veya Alacak Üzerindeki Hakkın Kazandırılması Halinde Asıl Alacağın Sona Erme Anı ............. 166

(2) Borçlunun İfa Uğruna Üstlendiği Soyut Borç İkrarından Doğan Borcu Yerine Getirmesi Halinde Asıl Alacağın Sona Ermesi ................ 168

(a) Soyut Borç İkrarının Geçersiz Olması Halinde Asıl Alacağın Durumu ........................................................................................ 169

(b) Borçlunun Önce Asıl Alacağı İfa Etmesi Halinde Soyut Borç İkrarından Doğan Alacağın Durumu ............................................ 170

II. ALACAKLI BAKIMINDAN İFA UĞRUNA EDİMİN SONUÇLARI .............. 171

A. ALACAKLININ İFA UĞRUNA EDİMİ PARAYA ÇEVİRME HAK VE YÜKÜMLÜLÜĞÜ ......................................................................................... 171

1. Genel Olarak ................................................................................................ 171

2. Alacaklının Paraya Çevirme İşleminden Kaçınmasının Sonuçları ............. 172

B. ALACAKLININ ÖZEN YÜKÜMLÜLÜĞÜ .................................................. 173

1. İfa Uğruna Edimi Muhafaza Etmede ........................................................... 175

2. İfa Uğruna Edimin Paraya Çevrilmesinde ................................................... 175

3. Alacaklının Özen Yükümlülüğünü İhlal Etmesinin Sonuçları ..................... 176

C. İFA UĞRUNA EDİMİ PARAYA ÇEVİRME MASRAFLARI ...................... 178

D. ALACAKLININ ARTAN MEBLAĞI BORÇLUYA İADE YÜKÜMÜ ........ 179

E. ALACAKLININ ASIL ALACAĞI TALEP HAKKI ...................................... 179

1. Alacaklının Borç İlişkisinden Doğan Asıl Edimi Talep Hakkının Devam Etmesi .......................................................................................................... 179

2. Alacaklının İfa Uğruna Edimi Talep Hakkı ................................................. 181

3. Alacaklının Asıl Edimi ve İfa Uğruna Edimi Talep Etme Haklarının Yarışması ..................................................................................................... 182

III. BORÇLU BAKIMINDAN İFA UĞRUNA EDİMİN SONUÇLARI ................. 183

A. BORÇLUNUN BORCUNUN DEVAM ETMESİ .......................................... 183

B. BORÇLUNUN İFA UĞRUNA EDİMDEKİ AYIP VEYA ZAPT NEDENİNDEN SORUMLULUĞUNUN BULUNMAMASI ........................ 184

IV. TÜRK BORÇLAR KANUNU’NDA GÖRÜNÜM BİÇİMLERİ BAKIMINDAN İFA UĞRUNA EDİMİN SONUÇLARI .................................. 186

A. İFA UĞRUNA ALACAK DEVRİNİN SONUÇLARI (TBK m. 192) ........... 186

B. İFA UĞRUNA HAVALENİN SONUÇLARI (TBK m. 556) ......................... 188

1. Temel Borç İlişkisindeki Geçersizliğin Etkisi ............................................. 189

2. Havale Alıcısının Asıl Alacağını Talep Edebilmesi .................................... 191

3. Havaleyi Kabul Etmek İstemeyen Havale Alıcısının Bildirim Yükümlülüğü ............................................................................................... 192

SONUÇ ..................................................................................................................... 193

KAYNAKÇA ............................................................................................................ 205