Tbk ve Ttk ile Karşılaştırmalı Olarak Cisg’e Göre Alıcının Satış Bedelini Ödeme Borcu

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ ......................................................................................................................... V

İÇİNDEKİLER ........................................................................................................... VII

KISALTMALAR LİSTESİ ...................................................................................... XIX

ÖZET ...................................................................................................................... XXIII

ABSTRACT ............................................................................................................ XXV

GİRİŞ ve ANLATIM PLANI ......................................................................................1

I) SATIŞ BEDELİ KAVRAMI VE SATIŞ BEDELİNİN TABİ OLDUĞU DÜZENLEMELER .............................................................................................5

A) GENEL OLARAK SATIŞ BEDELİ ...................................................................5

1) Satış Sözleşmesi ve Satış Bedeli (Semen) .....................................................5

2) Satış Bedelini Ödeme Borcu ve Alıcının Borçlarının Vasıflandırılması ......9

B) SATIŞ SÖZLEŞMESİNİN TABİ OLDUĞU DÜZENLEMELER ................... 13

1) Düzenlemelere Genel Bakış ........................................................................ 13

2) Türk Borçlar Kanunu ................................................................................... 14

3) Türk Ticaret Kanunu ................................................................................... 15

a) TTK’nın Satış Sözleşmeleri Bakımından Önemi...................................... 15

b) TTK m. 1530 ve İlgili Avrupa Birliği Yönergeleri ................................... 16

4) Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ve İlgili Mevzuat ........................ 20

5) Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması (CISG) ....................................................................... 20

a) Genel Bilgiler ........................................................................................... 20

b) Uygulama Alanı ........................................................................................ 25

(1) Konu Bakımından ............................................................................... 25

(2) Yer Bakımından .................................................................................. 28

(3) Zaman Bakımından ............................................................................. 30

c) Hükümlerine Genel Bakış ......................................................................... 31

(1) İrade Serbestisi Prensibi ...................................................................... 31

(2) İrade Beyanlarının ve Sözleşmenin Yorumu....................................... 31

(a) Yorum Esasları ................................................................................. 31

(b) Taraflar Arasındaki Yerleşik Uygulamanın Rolü ............................. 35

(c) Teamüllerin Rolü, Özellikle Standart Sözleşme Kayıtlarının Yorumlanması ve INCOTERMS ..................................................... 36

(d) Tarafların Sonraki Davranışlarının Rolü .......................................... 40

(e) Yoruma İlişkin Prensipler ................................................................ 40

(3) Sözleşmenin Örtülü İçeriğine Dâhil Sayılan Hususlar ........................ 41

(4) CISG Hükümlerinin Yorumu .............................................................. 44

(a) İç Hukuklardan Bağımsız (Otonom) Yorum Esası ve Eleştirisi ....... 44

(b) Dürüstlük Kuralı ve Yorum Yöntemleri........................................... 46

(5) Antlaşma Boşluklarının Doldurulması ................................................ 47

(a) Boşluk Türleri .................................................................................. 47

(b) Harici Boşluklar ve Özellikle Geçerlilik Şartları ............................. 48

(i) Sözleşme Hükümlerinin ve Teamüllerin Geçerliliği ................. 51

(ii) Usul Hukuku ve İspat Meseleleri .............................................. 56

(c) Dâhili Boşluklar ve Antlaşma’nın Temelinde Yatan Genel Prensipler ......................................................................................... 62

II) SATIŞ BEDELİNİ (SEMENİ) ÖDEME BORCUNUN KONUSU ................ 67

A) PARA BORCU NİTELİĞİ ............................................................................... 67

1) Para ve Para Borcu Kavramları ................................................................... 67

2) Satış Bedelinin Para Borcu Olarak Kararlaştırılması .................................. 69

a) Genel Olarak ............................................................................................. 69

b) Başka Bir Edimin İfa Uğruna veya İfa Yerine Edim Olarak Kararlaştırılması ....................................................................................... 75

c) Paranın Yanında Başka Bir Edimin De Yerine Getirilmesinin Kararlaştırılması ....................................................................................... 76

d) Edimi Değiştirme Yetkisinin Tanınması .................................................. 78

3) Ödeme Aracının Belirlenmesi ..................................................................... 79

a) Kararlaştırılabilecek Ödeme Araçlarına Genel Bakış ............................... 79

b) Kloz Örnekleri ve İçerikleri ...................................................................... 81

c) Örtülü Anlaşmalar ve Sözleşme Değişiklikleri ......................................... 82

B) MİKTARININ BELİRLENMESİ ..................................................................... 85

1) Satış Bedelinin Miktarının Sözleşmede Belirlenmesi veya Belirlenebilir Kılınması Kuralı .......................................................................................... 85

2) Satış Bedeli Miktarının Meblağ Olarak Belirlenmesi .................................. 89

a) Anlamı ve Anlaşmanın Gerçekleşmesi ..................................................... 89

b) Miktarın Örtülü Olarak Kararlaştırılması ................................................. 91

(1) Örtülü Anlaşmalar ve Bedel Üzerindeki Anlaşmanın İspatı ............... 91

(2) Susmanın Kabul Teşkil Etmesi ve Özellikle Teyit Mektubu ile Faturanın Rolü .................................................................................... 96

3) Miktarın Belirlenebilir Kılınması (Sözleşmede Belirlemenin Yapılması İçin Bir Ölçüt Tayin Edilmiş Olması) ...................................... 103

a) Anlamı .................................................................................................... 103

b) Bir Fiyat Türüne Atıfta Bulunulması ...................................................... 104

c) Bir Fiyat Aralığının Gösterilmesi ........................................................... 108

d) Bedeli Oluşturan Unsurların Tayini ........................................................ 110

e) Belirlemenin Satılanın Miktarına veya Ağırlığına Göre Yapılmasının Öngörülmesi ........................................................................................... 110

f) Belirlemenin Yapılması İçin Taraflardan Birine veya Üçüncü Kişiye Yetki Verilmesi (Sübjektif Yöntem) ....................................................... 111

(1) Yetkilendirme Anlaşmaları ............................................................... 111

(2) Sınırları ve Geçerliliği ....................................................................... 114

4) Sözleşme Değişiklikleri ............................................................................. 121

a) Değişiklik Anlaşmasının Kurulması ve İspatı ........................................ 121

b) Değişiklik (Tadil) Anlaşmasının Tabi Olduğu Şekil ve Örtülü Anlaşmalar .............................................................................................. 122

c) İradi Şekle Tabi Sözleşmelerin Değiştirilmesi ....................................... 123

d) Değişiklik Anlaşmasının Geçerliliğine İlişkin Diğer Koşullar ............... 125

e) Satılan Malın Miktarına Bağlı Değişiklikler ........................................... 126

f) Değişiklik Anlaşmasının Sonucu ............................................................ 128

5) Satış Bedelinin Farazi Ortak İradeye Göre Belirlenmesi (Cari Fiyata Göre Belirlenmiş Sayılması Kuralı) .......................................................... 128

a) Hükmün Uygulanma Şartlarına Genel Bakış .......................................... 128

b) Geçerli Olarak Kurulmuş Bir Sözleşmenin Bulunması Şartı .................. 129

(1) Satış Bedelinin Belirlenmesi veya Belirlenebilir Kılınması Zorunluluğu ile Arasındaki İlişki ...................................................... 129

(2) Mesele Hakkında İleri Sürülen Görüşlerin Değerlendirilmesi .......... 134

(a) Doğrudan Ulusal Hukuka Başvurulacağını Kabul Eden Görüşler . 134

(b) CISG m. 14 Hükmüne Öncelik Tanıyan Görüşler ve İki Hüküm Arasında Çatışmanın Ortadan Kalktığının Kabul Edildiği Haller .. 138

(c) CISG m. 55 Hükmüne Öncelik Tanıyan Görüşler ......................... 143

(d) Hükümlerin Bağdaştırılmasına İlişkin Görüşler ve Kanaatimiz ..... 148

(3) Sözleşmenin Kurulmuş Olması: Bağlanma İradesinin Mevcut Olması ............................................................................................... 155

(a) Bedelin Miktarı Dışında Kalan Hususlarda İrade Beyanlarının Geçerli Olarak Uyuşması ve Sözleşmenin Tamamlanması ............ 155

(i) Anlamı ..................................................................................... 155

(ii) Sözleşmenin Tipi ve Satılan Mal Üzerinde Anlaşma .............. 155

(iii) Sözleşmenin İkincil Noktaları ve Sözleşmenin Tamamlanması ........................................................................ 157

(iv) Sözleşme Müzakerelerinin Devam Etmekte Olması İhtimali .. 158

(b) Bağlanma İradesinin Tespiti ........................................................... 163

c) Satış Bedeline İlişkin Bir Anlaşmanın Bulunmaması ............................. 166

(1) Genel Olarak ..................................................................................... 166

(2) Tarafların Bedel Üzerinde Anlaşmayı Sonraya Bırakmış (Saklı Tutmuş) Olmaları İhtimali ................................................................ 168

(3) Tarafların Bedel Üzerinde Müzakere Etmiş Olmaları İhtimali ......... 173

(4) Tayin Edilen Ölçüte Göre Belirleme Yapmanın Mümkün Olmaması .......................................................................................... 175

d) Satılan Malın Cari Fiyatının Bulunması ................................................. 175

(1) Cari Fiyat Ölçütü ............................................................................... 175

(2) Cari Fiyatın Tespit Edilmesi ............................................................. 178

(a) Esas Alınacak Piyasa ...................................................................... 178

(b) Esas Alınacak Zaman ..................................................................... 180

(c) Fiyatın Belirlenmesi ....................................................................... 180

(3) Bir Cari Fiyatın Tespit Edilememesi Hali ......................................... 183

e) Şartların Gerçekleştiğinin İspatı ............................................................. 185

6) Anapara Faizi ve Vade Farkı ..................................................................... 187

7) Para Biriminin Belirlenmesi ...................................................................... 192

a) Kavram ................................................................................................... 192

b) Sözleşmede Belirlenmesi ........................................................................ 193

c) Sözleşmede Belirlenmediği Durumlar .................................................... 197

C) SATIŞ BEDELİ MİKTARINA İLİŞKİN ANLAŞMALARIN TABİ OLDUĞU SINIRLAMALAR ......................................................................... 202

1) Miktarın Serbestçe Kararlaştırılabilmesi Kuralı ve Ulusal Hukuklardaki Sınırlamalar ............................................................................................... 202

2) Taban ve Tavan Fiyat Düzenlemeleri ........................................................ 204

3) Aşırı Yararlanma (Gabin) .......................................................................... 205

4) İrade Sakatlığı Sebebiyle Geçersizlik ........................................................ 206

5) Kişilik Haklarına Aykırılık Sebebiyle Geçersizlik .................................... 207

6) Ahlaka Aykırılık Sebebiyle Geçersizlik .................................................... 208

7) Genel İşlem Koşulları Denetimi ................................................................ 209

8) Malların Sözleşmeye Uygun Olmaması Nedeniyle Satış Bedelinin İndirilmesi ................................................................................................. 211

a) Hakkın Doğumu, Hukuki Niteliği ve Kullanılması ................................ 211

b) İndirim Hakkının Kullanılması ve Sonuçları .......................................... 213

c) İndirim Miktarının Hesaplanması ........................................................... 214

9) Muaccel Hale Gelmeden Önce (Erken) Ödenmesi Nedeniyle İndirilmesi 215

10) Bedelin Uyarlanması ................................................................................. 216

III) SATIŞ BEDELİNİ ÖDEME BORCUNUN İFA ÖZELLİKLERİ ............... 217

A) SATIŞ BEDELİNİ ÖDEME ZAMANI ve ALICININ ÖDEMEDEN KAÇINMA HAKKI ........................................................................................ 217

1) Muacceliyet ve İfa Sırası Kavramları ........................................................ 217

2) Karşılıklı Borçların İfa Sırası .................................................................... 219

a) Sözleşmede Belirlenmediği Hallerde Başvurulacak Esas ....................... 219

(1) Aynı Anda İfa Prensibi ..................................................................... 219

(a) Genel Olarak .................................................................................. 219

(b) Satış Sözleşmelerinde Aynı Anda İfa Prensibi ............................... 220

(c) Kısmi ve Dönemli Edimli Sözleşmelerde Durum .......................... 225

(d) Tarafların İfadan Kaçınma Hakları ................................................ 227

(i) Karşı Edimin İfasına veya İfa Teklifine Kadar Kaçınma Hakları ..................................................................................... 227

(a) Kaçınma Hakkının Temel Esasları ........................................ 227

(b) Gönderme Satışlarında, Taşınmakta Olan ve Depolanmış Malların Satışında Satıcının Kaçınma Hakkı ......................... 234

(ii) İfadan Kaçınma Hakkı Tanınan Diğer Haller .......................... 238

(iii) İfadan Kaçınma Hakkının Genişlediği Haller ve Genel Kaçınma (Alıkoyma) Hakkının Tanınması Meselesi .............. 241

(a) Alıkoyma Hakkının Önemi ve Tanınması ............................. 241

(b) Bedelin Ödenmesi ve Malların Teslimi Dışındaki Yükümlülükler Bakımından Kaçınma Olanağı ...................... 244

(c) Art Arda Teslimli Satışlarda Dönemli Edimler Bakımından Kaçınma Olanağı ................................................................... 248

(d) Tek Satıcılık Sözleşmesinde Münferit Borçlar Bakımından Kaçınma Olanağı ................................................................... 251

b) Sözleşmede Belirlenmesi ........................................................................ 253

(1) İfa Sırasına İlişkin Anlaşmalar .......................................................... 253

(a) Genel Olarak .................................................................................. 253

(b) Aynı Anda İfaya İşaret Eden Anlaşmalar ....................................... 254

(2) Ön Ödemeli Satışlar .......................................................................... 257

(a) Kavram ........................................................................................... 257

(b) Ön Ödemeli Satışa İşaret Eden Anlaşma ve Klozlar ...................... 259

(3) Veresiye Satışlar ............................................................................... 260

(a) Kavram ........................................................................................... 260

(b) Veresiye Satışa İşaret Eden Anlaşma ve Klozlar ........................... 261

3) Satış Bedelinin Muaccel Hale Gelmesi ..................................................... 262

a) Tüm Satış İlişkilerinde Aranacak Şartlar ................................................ 262

(1) Satış Bedelinin Miktarının Belli Olması Gereği ............................... 262

(2) Fatura İbraz Edilmesinin Gerekli Olup Olmadığı ............................. 263

b) Muacceliyet Tarihinin Sözleşmede Belirlenmesi ................................... 266

(1) Vade ve Geciktirici Şart Kavramları ................................................. 266

(2) Vadenin Öngörülmesi ....................................................................... 268

(3) Şarta ve Muacceliyet İhbarına Bağlanması ....................................... 269

(4) Vadenin Uzunluğu ............................................................................ 271

c) Sözleşmede Kararlaştırılmaması Halinde Muacceliyetin Belirlenmesi .. 277

(1) Genel Olarak ..................................................................................... 277

(2) Yedek Düzenlemeye Göre Muacceliyet ............................................ 281

(a) Satıcının Malları veya Belgeleri Alıcının Tasarrufuna Hazır Bulundurduğu Anda Bedelin Muaccel Hale Gelmesi Kuralı ......... 281

(i) Anlamı ..................................................................................... 281

(ii) Malları Temsil Eden Belgelerin Hazır Bulundurulması (Belge Mukabili Satışlar) ........................................................ 288

(a) Kavram ve Önemi .................................................................. 288

(b) Tarafların Anlaşması Gereği .................................................. 290

(c) Hazır Bulundurulacak Belgeler.............................................. 291

(iii) Satıcının Zamanında Bildirimde Bulunma veya Süre Tanıma Külfeti ..................................................................................... 292

(b) Alıcının Malları İncelemeden Bedeli Ödememe Hakkı ................. 297

(i) Anlamı ve Düzenlemenin Kapsamı ......................................... 297

(ii) İnceleme Hakkından Feragat Edilmesi .................................... 300

(a) Feragata İlişkin Açık ve Örtülü Anlaşmalar .......................... 300

(b) Alıcının Önce İfa ile Yükümlü Olduğu Haller ....................... 301

(c) Belge Karşılığı Ödemenin Kararlaştırıldığı Haller ................ 302

(d) Alıcının Riski Üstlenmesi ve Riskin Bertaraf Edilmesi Yöntemleri ............................................................................. 304

(iii) İncelemenin Kapsamı .............................................................. 306

(iv) İncelemenin Taraflara Yüklediği Külfetler ve Gerçekleştirilmesi .................................................................... 308

(v) Muacceliyetin Ertelenmesinin Kapsamı .................................. 311

(vi) Alıcının Sözleşmeye Uygun Olmayan Malları veya Malları Temsil Eden Belgeleri Teslim Almayı Reddetme ve Bedeli Ödemekten Kaçınma İmkânı ................................................... 312

(a) Malları veya Malları Temsil Eden Belgeleri Teslim Almayı Reddetme ............................................................................... 312

(b) Bedeli Ödemekten Kaçınma .................................................. 316

(c) Kısmi İfa Halinde Kaçınma Olanağı ...................................... 321

(3) Taraflardan Birinin Önce İfa ile Yükümlü Olduğu Hallerde Muacceliyet ....................................................................................... 323

(a) İfa Sırasının Muacceliyete Etkisi ................................................... 323

(b) Ön Ödemeli Satışlarda Muacceliyet ............................................... 324

(c) Veresiye Satışlarda Muacceliyet .................................................... 325

(4) Kısmi ve Dönemsel Ödemeli Satışlarda Muacceliyet ....................... 327

d) Erteleme (Tecil) Anlaşmaları.................................................................. 328

4) Diğer Para Borçlarının İfa Zamanı ............................................................ 334

B) SATIŞ BEDELİNİ ÖDEME YERİ ................................................................. 334

1) Kavram ve Önemi ..................................................................................... 334

2) Ödeme Yerinin Tespiti .............................................................................. 336

a) Genel Olarak ........................................................................................... 336

b) Sözleşmede Belirlenmesi ........................................................................ 337

(1) Ödeme Yerine İlişkin Anlaşmalar ..................................................... 337

(2) İfa Sırasına ve Ödeme Aracına İlişkin Antlaşmaların Etkisi ............. 339

(3) Ödeme Masraflarının Üstlenilmesine İlişkin Anlaşmaların Etkisi .... 343

(4) Sözleşme Değişiklikleri .................................................................... 344

c) Sözleşmede Belirlenmediği Durumlar .................................................... 345

(1) Malların veya Belgelerin Verildiği Yerde Ödeme ............................ 345

(2) Satıcının İş Yerinde Ödeme .............................................................. 350

(a) Genel Olarak .................................................................................. 350

(b) Satıcının İş Yerinin Tespit Edilmesi .............................................. 351

(c) İşyeri Değişikliği ............................................................................ 351

(i) Ödeme Yerinin De Değişmesi Esası ....................................... 351

(ii) Alacağın Temlikinin Ödeme Yerine Etkisi ............................. 354

3) Yargılama Yerinin Tespiti Bakımından Önemi ......................................... 356

4) Diğer Para Borçlarının İfa Yeri ................................................................. 358

C) SATIŞ BEDELİNİN ÖDENMESİNİ SAĞLAYACAK ÖNLEMLERİ ALMA VE FORMALİTELERİ (İFAYA HAZIRLIK EYLEMLERİNİ) YERİNE GETİRME YÜKÜMLÜLÜĞÜ ....................................................... 361

1) Genel Olarak.............................................................................................. 361

2) Yükümlülüğün Kapsamı ............................................................................ 362

a) Önlem ve Formalitelerin Tespiti ............................................................. 362

b) Satıcının İşbirliğinde Bulunma Külfeti ................................................... 365

c) Teminat Sağlama Yükümlülüğünün Bu Kapsamda Değerlendirilmesi .. 367

3) Yükümlülüğün Hukuki Niteliği ve İhlalin Sonuçları ................................ 368

D) SATIŞ BEDELİNİN KAPSAMI (TESLİM VE ÖDEME MASRAFLARINDAN SORUMLULUK) ...................................................... 373

1) Genel Esaslar ............................................................................................. 373

a) Teslim Etme ve Teslim Alma Masrafları Ayrımı ................................... 373

b) Sözleşmede Belirlenmesi ........................................................................ 376

c) Masraflara İlişkin Talepler ..................................................................... 378

2) Malların Teslime Hazırlanması Masrafları ................................................ 379

3) Paketleme (Ambalajlama) Masrafları ........................................................ 379

4) Taşıma Masrafları ...................................................................................... 381

5) Sigorta Masrafları ...................................................................................... 384

6) Tüketim Vergileri ve Özellikle KDV ........................................................ 385

7) Dış Ticaret ile Gümrük Vergi ve Harçları ................................................. 387

8) Ödeme Masrafları ...................................................................................... 389

IV) SATIŞ BEDELİNİ ÖDEME BORCUNUN SONA ERME HALLERİ ....... 391

A) ÖDEME İLE SONA ERMESİ ........................................................................ 391

1) Ödemenin Borca Uygun Olması Kuralı .................................................... 391

2) Başvurulacak Ödeme Aracı ve Ödemenin Gerçekleşmesi ........................ 392

a) Genel Olarak ........................................................................................... 392

b) Banka Havalesi ile Ödeme ...................................................................... 393

c) Diğer Ödeme Araçlarının Durumu ......................................................... 398

d) Çekle veya Bono ile Ödeme ................................................................... 398

3) Ödemenin ve Talebin Üzerinden Yapılacağı Para Birimi ......................... 400

a) Genel Kural: Sözleşmede Kararlaştırılan Para Birimiyle Ödeme ve Talep Zorunluluğu .................................................................................. 400

b) Başka Para Birimi ile Ödeme veya Talebin Gündeme Gelebileceği İstisnai Haller .......................................................................................... 407

(1) İstisnai Hallere Genel Bakış .............................................................. 407

(2) Alıcının Kambiyo Mevzuatından Kaynaklanan Engeller Nedeniyle Başka Para Birimi ile Ödemede Bulunma İmkânı ............................ 410

(3) Satıcının Usul ve İcra Hukuku Kuralları Nedeniyle Başka Bir Para Birimi ile Ödemeyi Talep Edebilmesi ....................................... 411

(4) Başvurulabilecek Para Birimi ve Esas Alınacak Kur ........................ 416

(a) Para Birimi ..................................................................................... 416

(b) Esas Alınacak Kur .......................................................................... 417

4) Kısmi Ödeme ............................................................................................. 419

5) Erken Ödeme ............................................................................................. 422

6) Ödemenin Yapılacağı Kişi ........................................................................ 426

a) Ödemeyi Kabule Yetkili Kişiler ............................................................. 426

b) Satış Bedeli Alacağının Temliki ............................................................. 427

c) Tevdi Mahali Tayin Edilip Edilemeyeceği ............................................. 429

7) Üçüncü Kişinin Yapacağı Ödeme ............................................................. 429

8) Ödemenin Mahsubu................................................................................... 430

9) Ödemenin İspatı ........................................................................................ 431

a) İspata Uygulanacak Esaslar .................................................................... 431

b) Makbuz, Dekont ve Banka Kayıtları ...................................................... 432

c) Ticari Defterler ....................................................................................... 433

d) Fiili Karineler ......................................................................................... 434

B) TAKAS ........................................................................................................... 435

1) Uygulanacak Hükümlerin Tespiti .............................................................. 435

2) Harici Boşluk Sayan Görüş ....................................................................... 435

3) Dâhili Boşluk Sayan Görüş ....................................................................... 438

4) Takas Yasağı Anlaşmaları ......................................................................... 441

C) SÖZLEŞMENİN ORTADAN KALDIRILMASI NETİCESİNDE SONA ERMESİ .......................................................................................................... 443

1) Genel Olarak.............................................................................................. 443

2) Sözleşmenin Satıcı Tarafından Ortadan Kaldırılması ............................... 444

a) Şartları .................................................................................................... 444

b) Akdin Esaslı İhlali Halinde Süre Tayin Etmeksizin ............................... 445

(1) Esaslı İhlal Kavramı ve Önemi ......................................................... 445

(2) Satış Bedelini Ödeme Borcunun İfasında Gecikmenin Esaslı İhlal Teşkil Etmesi .................................................................................... 445

c) Süre Tayin Ederek .................................................................................. 447

(1) Şartları ve Sonuçları .......................................................................... 447

(2) Tayin Edilecek Sürenin Uzunluğu .................................................... 448

d) Ortadan Kaldırma Beyanı ....................................................................... 449

D) İBRA ve İKALE ............................................................................................. 450

E) ZAMANAŞIMI ............................................................................................... 452

1) Harici Boşluk Teşkil Etmesi ...................................................................... 452

2) Zamanaşımı Hakkında Konvansiyon (CLP) Hükümleri............................ 452

3) PICC Hükümleri ........................................................................................ 453

V) BEDELİN ÖDENMESİNDE GECİKME NEDENİYLE SÖZLEŞMEYE AYKIRILIK ..................................................................................................... 455

A) BEDELİN ÖDENMESİNİN TALEP EDİLMESİ .......................................... 455

1) Aynen İfa Talebi ve Şartları ...................................................................... 455

a) Genel Olarak ........................................................................................... 455

b) Lex forinin İzin Vermesi ........................................................................ 459

c) Bağdaşmayan Bir Talepte Bulunulmaması ............................................. 461

d) İfanın İmkânsızlaşmamış Olması............................................................ 462

(1) Para Borçlarında İfa İmkânsızlığının Gündeme Gelmesi .................. 462

(2) CISG Kapsamında İmkânsızlık ......................................................... 465

e) Öngörülemeyen Durum Değişikliği Nedeniyle Uyarlama Kapsamında Aynen İfa Talebinin Engellenmesi ......................................................... 469

f) Ödeme Talebinin Hakkaniyet Çerçevesinde Engellenmesi .................... 475

2) Talebin Yöneltilmesi ................................................................................. 477

B) İFADA GECİKME ve SÖZLEŞMEYE AYKIRILIK .................................... 477

1) Antlaşma’nın İfa Engelleri Sisteminin Genel Özellikleri .......................... 477

2) İfada Gecikmenin Gerçekleşmesi .............................................................. 478

a) Bedelin Muaccel Olmasına Rağmen Satış Bedelinin Ödenmemesi........ 478

b) Alıcının İfadan Kaçınma Hakkının Bulunmaması .................................. 480

3) İfada Gecikmenin Sözleşmeye Aykırılık Teşkil Etmesi ............................ 481

a) Şartlara Genel Bakış ............................................................................... 481

b) Alıcının Sorumluluğu ............................................................................. 482

(1) Kusur Şartının Aranmaması .............................................................. 482

(2) Risklerden Sorumluluk ..................................................................... 483

(a) Alıcının Ödeme Gerçekleşene Kadar Tüm Risklerden Sorumlu Olması ............................................................................................ 483

(b) İfada Gecikmenin Denetim Dışında Kalan Engellerden Kaynaklaması Nedeniyle Alıcının Tazminat Sorumluluğundan Kurtulması (CISG m. 79) ............................................................... 485

(c) Gecikmeye Satıcının Neden Olması Nedeniyle Alıcının Borca Aykırılığın Sonuçlarından veya Borçtan Kurtulması (CISG m. 80) .................................................................................. 489

c) İhtar......................................................................................................... 493

(1) CISG’te İhtar Şartının Kural Olarak Aranmaması ............................ 493

(a) Kural............................................................................................... 493

(b) İstisnaları ........................................................................................ 495

(i) Satış Bedelini Ödeme Borcu Bakımından ............................... 495

(ii) Diğer Para Borçları Bakımından ............................................. 496

(2) Türk Hukukunda Temerrüt İhtarı ...................................................... 497

(a) TBK’ya Göre Temerrüt: İhtarın Esas Olması ................................ 497

(i) Temerrüdün İhtarla Gerçekleşmesi Kuralı ve İhtar Kavramı .. 497

(ii) Kuralın İstisnaları ve Özellikle Belirli Vade Öngörülmüş Olması ..................................................................................... 498

(b) TTK m. 1530 Çerçevesinde Temerrüt ............................................ 502

(i) Hükümlere Genel Bakış .......................................................... 502

(ii) Maddede Temerrüt İçin Aranan Şartlara Genel Bakış ve Sözleşmede Ödeme Süresi Öngörülmüş Olması İhtimali ........ 504

(iii) İhtarla Temerrüde Düşürme İmkânının Devam Etmesi ve TBK Çerçevesinde İhtar Aranmayan Diğer Haller ................. 505

(iv) Alacaklının Tedarik Borcunu Yerine Getirmiş Bulunması ve Borçlunun Sorumlu Olması Şartlarının Niteliği ...................... 508

(v) Tedarik Yükümlülüğünün Yerine Getirilmiş Olması Şartı ...... 510

(vi) Alıcının Gecikmeden Sorumlu Olması.................................... 511

(vii) Fatura veya Eşdeğer Ödeme Talebinin Alıcı Tarafından Teslim Alınması ve 30 Günlük Süre ....................................... 513

(viii) Kabul veya Gözden Geçirme Usulünün Öngörülmüş Olması Halinde Sürenin Başlangıcı ..................................................... 514

(ix) Borcun Muaccel Olması Gereği .............................................. 516

(x) Hükmün Öngördüğü Rejimin CISG Bakımından Önemi ........ 518

C) İFADA GECİKMENİN SONUÇLARINA GENEL BAKIŞ .......................... 519

1) Satıcının Sahip Olduğu Hukuki İmkânlar ve İlgili Hükümler ................... 519

2) Sözleşmeye Aykırılığın Sonuçlarına İlişkin Anlaşmalar ........................... 521

3) Satıcının İmkânlarından Feragat Etmesi .................................................... 522

4) Satıcının İmkânlardan Faydalanmak İçin Ek Süre Tanıma Zorunluluğunun Bulunmaması ................................................................. 522

SONUÇ ...................................................................................................................... 525

KAYNAKÇA ............................................................................................................. 535