Sosyal Siyaset

İÇİNDEKİLER

GİRİŞ........................................................................................................................... 11

Birinci Bölüm

SOSYAL SİYASET KAVRAMI VE MUHTEVASI

A. Sosyal Siyaset Kavramının Doğuşu ve Gelişmesi........................................... 23

B. Sosyal Siyaset Kavramının Doğuşunu Hazırlayan Olaylar......................... 25

Sosyal Siyasetin Tarifi.......................................................................................... 31

1. Geniş Mânada Sosyal Siyaset...................................................................... 31

2. Dar Mânada Sosyal Siyaset......................................................................... 32

İkinci Bölüm

İŞGÜÇLERİNİN SAĞLANDIĞI KAYNAKLAR VE
EMEK PİYASALARI

A. İşgüçlerine Sağlandığı Kaynaklar..................................................................... 35

1. Emek Piyasaları Dışından Sağlanan İşgüçleri.......................................... 36

a) Tarihte emek piyasaları dışından sağlanan işgüçleri.......................... 36

b) XX. yüzyılda emek piyasası dışından sağlanan işgüçleri.................. 38

2. Emek Piyasalarından Sağlanan İşgüçleri................................................... 39

B. Emek Piyasası Türleri....................................................................................... 40

a) Klâsik-Statik Emek Piyasaları............................................................... 40

b) Modern-Dinamik Emek Piyasaları....................................................... 42

c) Klâsik ve Modern Emek Piyasaları Arasındaki Farklar.................... 42

(1) Kantite (sayı) bakımından mevcut farklar................................... 42

(2) Temerküz (toplanma) bakımından mevcut farklar.................... 44

(3) Mutad meslek faktörü...................................................................... 45

(4) Mutlâk bir şahıs hürriyeti ve irade faktörü.................................... 45

(5) Toplu sözleşme ve koalisyon faktörü............................................ 45

(6) Mutlâk bir şahıs hürriyeti ve irade faktörü.................................... 46

(7) Sınıf bilinci faktörü............................................................................ 46

C. Modern Emek Piyasalarının Gelişmesi-Aktif Emek Piyasası Politikası.. 46

(1) İstihdam kurumlarının emek piyasalarını coğrafi mobilitenin

temini yolu ile düzenlenmesi............................................................ 48

(2) İstihdam kurumlarının emek piyasalarını mesleki-eğitim yolu

ile tanzimi............................................................................................ 50

(1.1) "Temel meslekî-teknik eğitim”............................................... 51

(1.2) Aynı meslek ve sanat kolunda yenileme eğitimi................. 54

(1.3) Değişik işkollarında istihdam edebilmek için yenileme

eğitimi.......................................................................................... 54

Ç. İstihdam şartları-istihdam şartlarının düzenlenmesi..................................... 58

a) İstihdam şartlarının türleri........................................................................ 58

b) İstihdam şartlarının düzenlenmesi......................................................... 58

(i) Ferdi ilişkiler (münasebetler).............................................................. 58

(ii) Ferdî münasebetler düzeninden toplu münasebetler düzenine

geçişi hazırlayan faktörler................................................................ 59

Emeğin Zayıf Yönleri:............................................................................. 60

(iii) Toplu İlişkiler (münasebetler) düzeninin esasları ve

prensipleri.......................................................................................... 63

Üçüncü Bölüm

SOSYAL SİYASETİN SOSYO-EKONOMİK YAPI İLE

İLGİLİ FONKSİYONLARI

Türkiye'de Nüfus, İşgücü, İstihdam, İşsizlik Bölümü ile İlgili

Kavramlar Konusunda Genel Açıklamalar.................................................... 65

1. Nüfus................................................................................................................. 66

a) Nüfusun demoğrafik yapısı..................................................................... 66

1) Doğum-ölüm oranlarındaki düşüşler................................................ 69

2) Dış göçlerin durması............................................................................ 70

3) Dış ülkelere emek göçü....................................................................... 70

4) Kentleşme.............................................................................................. 70

b) Türkiye nüfusunun yaş gruplarına göre dağılımı................................ 73

2. İstihdam............................................................................................................ 74

a) Toplam nüfus............................................................................................. 74

b) Çağ-içi nüfus (çalışma çağı nüfusu)...................................................... 74

c) İşgücü........................................................................................................... 75

d) Teknoloji..................................................................................................... 76

e) Eğitim........................................................................................................... 76

3. İşgücü (faal nüfus)......................................................................................... 77

a) İşgücüne katılma oranları........................................................................ 78

b) İşgücünün meslekteki mevkie göre dağılımı........................................ 80

c) İşgücünün sektörler itibariyle dağılımı.................................................. 83

d) İşgücünün iktisadi faaliyet kollarına göre bölünüşü........................... 84

4. İşsizlik................................................................................................................ 85

Dördüncü Bölüm

ÜCRETLER-VERİMLİLİK

A. Ücretler................................................................................................................ 90

1. Gelir dağılımı ve ücret.................................................................................... 90

2. Ücretin tarifi...................................................................................................... 94

3. Ücret türleri....................................................................................................... 97

a) Aynî ücret-nakdi ücret.............................................................................. 97

b) Oynak merdiven........................................................................................ 98

c) Kâra katılma.............................................................................................. 98

ç) Sosyal ücret veya aile ücreti.................................................................... 98

d) Kollektif ücret-efektif ücret..................................................................... 98

e) Nominal ücret-reel ücret........................................................................... 99

4. Ücret politikası.............................................................................................. 102

B. Verimlilik.............................................................................................................. 106

1. Verimliliğin tarifi............................................................................................. 106

2. Verimliliğin artırılması yolları...................................................................... 106

3. Verimlilik-ücret münasebetleri..................................................................... 108

4. Sonuç ve önlemler.......................................................................................... 109

Beşinci Bölüm

ZAMANLA VE EKONOMİK GELİŞMEYE PARALEL OLARAK DEĞİŞEN SOSYAL SİYASET PROBLEMLERİ

A. 19. Yüzyılda Karşılaşılan Sosyal Siyaset Problemleri................................. 116

1. Koruyucu iş hukuku mevzuatı.................................................................... 116

2. Koalisyon hürriyeti-hür sendikacılık.......................................................... 116

3. Sosyal Sigortalar............................................................................................. 116

4. Ücretin korunması meselesi......................................................................... 117

B. Günümüzde Karşılaşılan Sosyal Siyaset Problemleri.................................. 117

1. Çalışma sürelerinin kısaltılması ve ücretli tatiller.................................... 117

2. Yönetime katılma......................................................................................... 119

3. Emek göçü...................................................................................................... 127

4. İşçi elinde varlık teşkili................................................................................. 131

5. Çalışmanın insanileştirilmesi....................................................................... 133

6. Yatırımların yönlendirilmesi....................................................................... 137

7. Konut sorunu.................................................................................................. 142

8. Sosyal güvenlik.............................................................................................. 146

1. Atlantik Şartı.............................................................................................. 147

2. Beveridge Plânı.......................................................................................... 147

3. Philadelphia Beyannamesi...................................................................... 148

4. Uluslar arası Çalışma Teşkilâtının 16 Sayılı Tavsiye Kararı........... 148

5. İnsan Hakları Beyannamesi................................................................... 148

a) Sosyal Sigorta sistemi.......................................................................... 148

b) Sosyal yardım....................................................................................... 150

c) Kamu hizmetleri................................................................................... 151

9. Çok uluslu şirketler........................................................................................ 151

Altıncı Bölüm

KAPİTALİZM

A. Kapitalizmin Mahiyeti ve Problemleri............................................................ 157

1. Yeni bir teşkilât şekli olarak kapitalizm.................................................... 165

a) İşçiler......................................................................................................... 167

İşçilerin Menşei (Kökeni)....................................................................... 168

b) Müstahdemler (beyaz yakalılar) ve işçilerden farkları.................... 170

2. Yeni bir zihniyet şekli olarak kapitalizm................................................... 176

a) Kapitalizm öncesi zihniyet.................................................................... 176

b) Kapitalist iktisat sisteminin dayandığı ana fikirler ve zihniyet....... 178

(i) Kazanç fikri ve iktisadi rasyonalizm (akılcılık).......................... 178

(ii) Rekabet fikri...................................................................................... 179

B. Kapitalist Fabrika Sanayii................................................................................ 182

C. Sanayi Kapitalizminin Doğurduğu Sosyal Meseleler................................... 185

Yedinci Bölüm

SOSYAL SİYASETİN SOSYALİST DOKTRİNLERLE MÜNASEBETİ

A. Sosyal Siyasetin Sosyalist Doktrinlerle Münasebeti..................................... 196

1. Modern sosyalist doktrinlerin doğuşu........................................................ 196

2. Sosyalizm türleri............................................................................................ 199

a) Ütopik sosyalizm....................................................................................... 200

b) İhtilâlci sosyalizm..................................................................................... 205

c) Demokratik sosyalizm............................................................................ 207

d) Doğu blokunda değişmeler..................................................................... 209

Sekizinci Bölüm

SOSYAL SİYASETİN VASITALARI

A. Sosyal Siyasetin Milli Vasıtaları..................................................................... 221

1. Kamu müdahelesi......................................................................................... 221

a) Kamu müdahelesini harekete geçiren sebepler.................................. 222

(i) Humaniter-Dini-Sıhhî sebepler..................................................... 223

(ii) Askerî sebepler................................................................................. 223

(iii) Ekonomik sebepler.......................................................................... 223

(iv) Siyasî sebepler.................................................................................. 223

(v) Kültürel sebepler............................................................................... 224

(vi) İşçi sınıfının baskısı........................................................................ 224

b) Kamu müdahelesinin araçları.............................................................. 225

c) Kamu müdahalesinin gelişmesi ve sınırları........................................ 228

d) Bir sosyal siyaset vasıtası olarak plânlama....................................... 228

(i) Sosyal siyaset ile plânlı kalkınma arasındaki ilişki................... 230

(ii) Plânlı kalkınma tatbikatının doğuşu........................................... 233

(iii) Türkiye'de plânın sosyal siyaset uygulamasının vasıtası

olması................................................................................................ 236

(iv) Kalkınma plânları açısından sosyal siyasetin hedefleri........... 236

1. Sosyal Gelişme Hedefi............................................................... 236

2. Sosyal Barış Hedefi.................................................................... 238

3. Sosyal Denge Hedefi.................................................................. 238

4. Sosyal Bütünleşme Hedefi........................................................ 239

2. Kollektif kendi kendine yardım mekanizması......................................... 239

a) Kollektif kendi kendine yardımı doğuran sebepler............................ 240

b) Kollektif kendi kendine yardımın vasıtaları....................................... 240

(i) Meslekî hareketler ve bunlarla ilgili müesseseler.......................... 241

(ii) İktisadî hareketler ve bunlarla ilgili müesseseler.......................... 250

Konut kooperatifleri.......................................................................... 252

Emek kooperatifleri........................................................................... 253

(iii) Siyasî hareketler ve bunlarla ilgili müesseseler............................ 255

c) Kollektif kendi kendine yardımın gelişmesi ve sınırları.................... 266

(i) Hukukî sebepler................................................................................. 267

(ii) Sosyal-kültürel sebepler................................................................... 268

B. Sosyal Siyasetin Milletlerarası Vasıtaları...................................................... 273

1. Milletlerarası sosyal siyasetin tarihi gelişmesi.......................................... 273

a) Milletlerarası sosyal siyaset sahasında Birinci Dünya Savaşı'na

kadar olan gelişmeler................................................................................ 275

b) Emeğin milletlerarası organizasyonu.................................................... 282

2. Sosyal siyasetle ilgili milletlerarası teşekküller......................................... 286

a) Milletlerarası çalışma teşkilâtı............................................................... 286

(i) Milletlerarası Çalışma Konferansı............................................... 288

(ii) Milletlerarası Çalışma Bürosu...................................................... 289

(iii) Yönetim kurulu................................................................................ 289

(iv) Teknik ve Bölgesel Konferanslar.................................................. 289

(v) Devamlı Komiteler.......................................................................... 290

(vi) Sanayi Komiteleri............................................................................ 290

(vii) Türkiye'nin Milletlerarası Çalışma Teşkilâtı ile

Münasebetleri................................................................................... 300

(viii) Yurtdışı İşçi Sorunlarının Çözümünü Amaçlayan İkili

İlişkiler............................................................................................... 303

b) Milletlerarası Meslekî Teşekküller......................................................... 303

c) Milletlerarası Sendika Sekreterlikleri..................................................... 309

(i) Dünya Sendikalar Federasyonu...................................................... 309

(ii) Milletlerarası Hür Sendikalar Konfederasyonu............................ 312