Türk Anayasa Metinleri ve Seçilmiş Mevzuat

Milli Güvenlik Konseyi Hakkında Kanun....................................................... 2

Kurucu Meclis Hakkında Kanun..................................................................... 3

GEREKÇELİ 1982 ANAYASASI ............................................................... 11

Sened-i Ittifak ............................................................................................. 267

Gülhane Hattı-ı Hümayunu ........................................................................ 273

Islahat Fermanı ........................................................................................... 279

Adalet Fermanı ........................................................................................... 287

1876-Kanun-i Esasîsi ................................................................................. 295

1921-Teşkilât-i Esasiye Kanunu ................................................................. 317

1924 Teşkilât-i Esasiye Kanunu ................................................................. 323

1961 Anayasası .......................................................................................... 341

Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu .............................................................. 403

Cumhurbaşkanı Seçim Kanunu.................................................................... 419

Siyasî Partiler Kanunu ................................................................................. 429

Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun ......... 481

Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi

Hakkında Kanun .......................................................................................... 569

Milletvekili Seçimi Kanunu ........................................................................ 593

Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında

Kanun ......................................................................................................... 615

Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü .................................................................... 657

TBMM İçtüzüğü ........................................................................................ 699

Türkiye İnsan Hakları Kurumu Kanunu....................................................... 757

İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi ............................................................... 775

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi................................................................ 780

1 Numaralı Protokol .................................................................................... 793

4 Numaralı Protokol .................................................................................... 795

6 Numaralı Protokol .................................................................................... 797

7 Numaralı Protokol .................................................................................... 800

11 Numaralı Protokol .................................................................................. 803

12 Nolu Protokol ......................................................................................... 814

13 Nolu Protokol ......................................................................................... 817

13 Nolu Ek Protokol ................................................................................... 819

14 Nolu Protokol ......................................................................................... 822

1982 Anayasası Kavram Fihristi ................................................................. 829

FİHRİST

TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASI

(1982)

BAŞLANGIÇ

BİRİNCİ KISIM

GENEL ESASLAR

Madde Sayfa

Devletin şekli .................................................................................... 1 56

Cumhuriyetin nitelikleri .................................................................... 2 56

Devletin bütünlüğü, resmi dili, bayrağı, millî marşı ve başkenti ...... 3 56

Değiştirilmeyecek hükümler ............................................................. 4 57

Devletin temel amaç ve görevleri ...................................................... 5 58

Egemenlik ......................................................................................... 6 58

Yasama yetkisi ................................................................................. 7 59

Yürütme yetkisi ve görevi ................................................................ 8 59

Yargı yetkisi ..................................................................................... 9 60

Kanun önünde eşitlik ........................................................................ 10 60

Anayasanın bağlayıcılığı ve üstünlüğü............................................. 11 61

İKİNCİ KISIM

TEMEL HAKLAR VE ÖDEVLER

BİRİNCİ BÖLÜM

GENEL HÜKÜMLER

Temel hak ve hürriyetlerin niteliği .................................................... 12 65

Temel hak ve hürriyetlerin sınırlanması............................................ 13 65

Temel Hak ve hürriyetlerin kötüye kullanılmaması ........................... 14 67

Temel hak ve hürriyetlerin kullanılmasının durdurulması ................. 15 68

Yabancıların durumu ........................................................................ 16 70

İKİNCİ BÖLÜM

KİŞİNİN HAKLARI VE ÖDEVLERİ

Kişinin dokunulmazlığı, maddi ve manevi varlığı ............................. 17 70

Zorla çalıştırma yasağı ...................................................................... 18 71

Kişi hürriyeti ve güvenliği ................................................................ 19 72

Özel hayatın gizliliği ve korunması ................................................... 20 76

A) Özel Hayatın Gizliliği ............................................................. 20 76

B) Konut Dokunulmazlığı ............................................................ 21 78

C) Haberleşme Hürriyeti .............................................................. 22 78

Yerleşme ve seyahat hürriyeti ........................................................... 23 79

Din ve Vicdan Hürriyeti ................................................................... 24 80

Düşünce ve kanaat hürriyeti ............................................................. 25 81

Düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti........................................... 26 82

Bilim ve sanat hürriyeti ..................................................................... 27 83

Basın ve yayımla ilgili hükümler ...................................................... 28 84

A) Basın Hürriyeti ....................................................................... 28 74

B) Süreli ve Süresiz Yayın Hakkı ................................................ 29 88

C) Basın Araçlarının Korunması .................................................. 30 89

D) Kamu Tüzelkişilerin Elindeki Basın Dışı Kitle Haberleşme

Araçlarından Yararlanma Hakkı ............................................. 31 90

E) Düzeltme ve Cevap Hakkı ....................................................... 32 91

Toplantı hak ve hürriyetleri ............................................................... 33 92

A) Dernek Kurma Hürriyeti ......................................................... 33 92

B) Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Düzenleme Hakkı ................... 34 94

Mülkiyet hakkı ................................................................................. 35 95

Hakların korunması ile ilgili hükümler............................................. 36 98

A) Hak Arama Hürriyeti .............................................................. 36 98

B) Kanuni Hakim Güvencesi ....................................................... 37 99

C) Suç ve Cezalara İlişkin Esaslar ................................................ 38 99

İspat hakkı ........................................................................................ 39101

Temel hak ve hürriyetlerin korunması.............................................. 40102

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

SOSYAL VE EKONOMİK

HAKLAR VE ÖDEVLERİ

Ailenin korunması ............................................................................ 41103

Eğitim ve öğretim hakkı ve ödevi ..................................................... 42104

Kamu yararı ...................................................................................... 43106

A) Kıyılardan Yararlanma ............................................................ 43106

B) Toprak Mülkiyeti .................................................................... 44107

C) Tarım, Hayvancılık ve Bu Üretim Dallarında

Çalışanların Korunması ........................................................... 45108

D) Kamulaştırma .......................................................................... 46109

E) Devletleştirme .......................................................................... 47111

Çalışma ve sözleşme hürriyeti .......................................................... 48112

Çalışma ile ilgili hükümler ................................................................. 49113

A) Çalışma Hakkı ve Ödevi ......................................................... 49113

B) Çalışma Şartları ve Dinlenme Hakkı....................................... 50114

C) Sendika Kurma Hakkı ............................................................. 51115

D) Sendikal Faaliyet ..................................................................... 52116

Toplu iş sözleşmesi, grev hakkı ve lokavt........................................ 53117

A) Toplu İş Sözleşmesi Hakkı ..................................................... 53117

B) Grev Hakkı ve Lokavt ............................................................. 54118

Ücrette adalet sağlanması.................................................................. 55 124

Sağlık, çevre ve konut...................................................................... 56 125

A) Sağlık Hizmetleri ve Çevrenin Korunması .............................. 56 125

B) Konut Hakkı, ........................................................................... 57 126

Gençlik ve Spor ................................................................................. 58 127

A) Gençliğin Korunması.............................................................. 58 127

B) Sporun Geliştirilmesi.............................................................. 59 128

Sosyal güvenlik hakları.................................................................... 60128

A) Sosyal Güvenlik Hakkı............................................................... 60 128

B) Sosyal Güvenlik Bakımından Özel Olarak Korunması

Gerekenler .................................................................................... 61 129

C) Yabancı Ülkelerde Çalışan Türk Vatandaşları ............................. 62 130

Tarih, kültür ve tablat varlıklarının korunması .................................. 63 130

Sanatın ve sanatçının korunması ....................................................... 64 131

Sosyal ve ekonomik hakların sınırı ................................................... 65 131

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

SİYASİ HAKLAR VE ÖDEVLER

Türk vatandaşlığı .............................................................................. 66 133

Seçme, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakları ........................ 67 134

Siyasî partilerle ilgili hükümler ......................................................... 68 136

A) Parti Kurma, Partilere Girme ve Partilerden Ayrılma .............. 68 136

B) Siyasî Partilerin Uyacakları Esaslar ......................................... 69138

Kamu hizmetlerine girme hakkı ........................................................ 70140

A) Hizmete Girme ........................................................................ 70140

B) Mal Bildirimi ........................................................................... 71140

Vatan hizmeti .................................................................................... 72 141

Vergi ödevi ....................................................................................... 73141

Dilekçe hakkı .................................................................................... 74142

ÜÇÜNCÜ KISIM

CUMHURİYETİN TEMEL ORGANLARI

BİRİNCİ BÖLÜM

YASAMA

Türkiye Büyük Millet Meclisi

A) Kuruluşu ................................................................................. 75144

B) Milletvekili Seçilme Yeterliliği ................................................ 76 145

C) Türkiye Büyük Millet Meclisinin Seçim Dönemi .................... 77 146

D) Türkiye Büyük Millet Meclisi Seçimlerinin Geriye

Bırakılması ve Ara Seçimleri ................................................... 78 147

E) Seçimlerin Genel Yönetim ve Denetimi ................................... 79 148

F) Üyelikle İlgili Hükümler .......................................................... 80 149

Milletin temsili .................................................................................. 80 149

Andiçme ........................................................................................... 81 149

Üyelikle bağdaşmayan işler .............................................................. 82 150

Yasama dokunulmazlığı................................................................... 83 151

Milletvekilliğin düşmesi................................................................... 84 152

İptal istemi ........................................................................................ 85 154

Ödenek ve yolluk ............................................................................. 86 155

Türkiye Büyük Millet Meclisinin görev ve yetkileri

A) Genel Olarak ........................................................................... 87 156

B) Kanunların Teklif Edilmesi ve Görüşülmesi ............................ 88 157

C) Kanunların Cumhurbaşkanınca Yayımlanması ........................ 89 157

D) Milletlerarası Andlaşmaları Uygun Bulma .............................. 90 158

E) Kanun Hükmünde Kararname Çıkarma Yetkisi Verme ........... 91 160

F) Savaş Hali İlanı ve Silahlı Kuvvet Kullanılmasına İzin

Verme ...................................................................................... 92 161

Türkiye Büyük Millet Meclisinin faaliyetleri ile ilgili hükümler

A) Toplanma ve Tatil................................................................... 93 162

B) Başkanlık Divanı..................................................................... 94 163

C) İçtüzük, Siyasi Parti Grupları ve Kolluk İşleri ......................... 95 164

D) Toplantı ve Karar Yeter Sayısı ................................................ 96 165

E) Görüşmelerin açıklığı ve yayımlanması ................................... 97 166

Türkiye Büyük Millet Meclisinin bilgi edinme ve denetim yolları

A) Genel Olarak ........................................................................... 98 167

B) Gensoru .................................................................................. 99 167

C) Meclis Soruşturması............................................................... 100 168

İKİNCİ BÖLÜM

YÜRÜTME

Cumhurbaşkanı

A) Nitelikleri ve Tarafsızlığı ......................................................... 101 170

B) Seçimi ..................................................................................... 102 171

C) Andiçmesi ............................................................................... 103 172

D) Görev ve Yetkileri.................................................................. 104 173

E) Sorumluluk ve Sorumsuzluk Hali ........................................... 105 175

F) Cumhurbaşkanına Vekillik Etme ............................................. 106 176

G) Cumhurbaşkanı Genel Sekreterliği ......................................... 107 176

H) Devlet Denetleme Kurulu ........................................................ 108 177

Bakanlar Kurulu

A) Kuruluş ................................................................................... 109 178

B) Göreve Başlama ve Güvenoyu ................................................ 110 178

C) Görev Sırasında Güvenoyu ..................................................... 111 178

D) Görev ve Siyasî Sorumluluk ................................................... 112 179

E) Bakanlıkların Kurulması ve Bakanlar ...................................... 113 180

F) Seçimlerde Geçici Bakanlar Kurulu ......................................... 114 180

G) Tüzükler .................................................................................. 115 181

H) Türkiye Büyük Millet Meclisi Seçimlerinin

Cumhurbaşkanınca Yenilenmesi ...................................................... 116 181

I) Milli Savunma .......................................................................... 117 182

Başkomutanlık ve Genelkurmay Başkanlığı ..................................... 117 182

Milli Güvenlik Kurulu...................................................................... 118 183

Olağanüstü Yönetim Usulleri

A) Olağanüstü Haller................................................................... 119 184

Tabiî afet ve ağır ekonomik bunalım sebebiyle

olağanüstü hal ilânı ........................................................................... 119 184

Şiddet olaylarının yaygınlaşması ve kamu düzeninin

ciddi şekilde bozulması sebepleriyle olağaüstü hal ilânı.................... 120 185

Olağanüstü haller ilgili düzenleme .................................................... 121 185

B) Sıkıyönetim, Seferberlik ve Savaş Hali .................................. 122 186

İdare

A) İdarenin Esasları..................................................................... 123 188

İdarenin bütünlüğü ve kamu tüzel kişiliği ......................................... 123 188

Yönetmelikler ................................................................................... 124 189

B) Yargı Yolu .............................................................................. 125 189

C) İdarenin Kuruluşu................................................................... 126 191

Merkezî İdare ................................................................................... 126 191

Mahalli idareler ................................................................................. 127 192

D) Kamu Hizmeti Görevleriyle İlgili Hükümler ........................... 128 194

Genel ilkeler ..................................................................................... 128 194

Görev sorumlulukları disiplin kovuşturulmasında güvence .............. 129 195

E) Yüksek Öğretim Kurumları ve Üst Kuruluşları ....................... 130 196

Yükseköğretim Kurumları................................................................ 130 196

Yüksek öğretim üst kuruluşları ........................................................ 131 198

Yükseköğretim kurumlarından özel hükümlere tâbi olanlar .............. 132 198

F) Radyo ve Televizyon İdaresi ve Kamuyla İlişkili

Haber Ajansları ....................................................................... 133 198

G) Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu ........................ 134 199

H) Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek Kuruluşları .................... 135 200

İ) Diyanet İşleri Başkanlığı .......................................................... 136 202

J) Kanunsuz Emir ......................................................................... 137 203

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

YARGI

Genel Hükümler

A) Mahkemelerin Bağımsızlığı .................................................... 138 203

B) Hâkimlik ve Savcılık Teminatı ................................................ 139 204

C) Hâkimlik ve Savcılık Mesleği ................................................. 140 205

D) Duruşmaların Açık ve Kararların Gerekçeli Olması ................ 141 206

E) Mahkemelerin Kuruluşu.......................................................... 142 207

F) Devlet Güvenlik Mahkemeleri ................................................. 143 207

G) Hakim ve Savcıların Denetimi ................................................ 144 207

H) Askeri Yargı ........................................................................... 145 208

Yüksek Mahkemeler

A) Anayasa Mahkemesi............................................................... 146 210

Kuruluşu ........................................................................................... 146 210

Üyeliğin sona ermesi........................................................................ 147 212

Görev ve yetkileri............................................................................. 148 212

Çalışma ve yargılama usulü .............................................................. 149 214

İptal davası ....................................................................................... 150 216

Dava açma süresi .............................................................................. 151 217

Anayasa aykırılığın diğer mahkemelerde ileri sürülmesi ................... 152 217

Anayasa Mahkemesinin kararları ..................................................... 153 218

B) Yargıtay .................................................................................. 154 220

C) Danıştay .................................................................................. 155 221

D) Askeri Yargıtay ...................................................................... 156 222

E) Askeri Yüksek İdare Mahkemesi ............................................ 157 223

F) Uyuşmazlık Mahkemesi ........................................................... 158 224

Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu .............................................. 159 225

Sayıştay ............................................................................................ 160 228

DÖRDÜNCÜ KISIM

MALİ VE EKONOMİK HÜKÜMLER

BİRİNCİ BÖLÜM

MALİ HÜKÜMLER

Bütçe

A) Bütçenin Hazırlanması ve Uygulanması ................................. 161 230

B) Bütçenin Görüşülmesi ............................................................. 162 231

C) Bütçelerde Değişiklik Yapılabilmesi Esasları.......................... 163 231

D) Kesin Hesap ............................................................................ 164 232

E) Kamu İktisadi Teşebbüslerinin Denetimi ................................. 165 232

İKİNCİ BÖLÜM

EKONOMİK HÜKÜMLER

Planlama ........................................................................................... 166 233

Piyasaların denetimi ve dış ticaretin düzenlenmesi ............................ 167 234

Tabii Servetlerin ve Kaynakların Aranması ve İşletilmesi .................. 168 235

Ormanlar ve orman köylüsü ............................................................. 169 235

A) Ormanların Korunması ve Geliştirilmesi ................................. 169 235

B) Orman Köylüsünün Korunması .............................................. 170 237

Kooperatifçiliğin geliştirilmesi .......................................................... 171 238

Tüketiciler ile esnaf ve sanatkârların korunması ............................... 172 239

A) Tüketicilerin Korunması .......................................................... 172 239

B) Esnaf ve Sanatkârların Korunması .......................................... 173 239

BEŞİNCİ KISIM

ÇEŞİTLİ HÜKÜMLER

İnkılâp kanunlarının korunması ........................................................ 174 241

ALTINCI KISIM

GEÇİCİ HÜKÜMLER

Geçici Madde ................................................................................... 1 242

Geçici Madde ................................................................................... 2 242

Geçici Madde ................................................................................... 3 243

Geçici Madde ................................................................................... 4 244

Geçici Madde ................................................................................... 5 244

Geçici Madde ................................................................................... 6 244

Geçici Madde ................................................................................... 7 245

Geçici Made ..................................................................................... 8 245

Geçici Madde ................................................................................... 9 245

Geçici Madde ................................................................................... 10 245

Geçici Madde ................................................................................... 11 245

Geçici Madde ................................................................................... 12 246

Geçici Madde ................................................................................... 13 246

Geçici Madde ................................................................................... 14 247

Geçici Madde ................................................................................... 15 247

Geçici Madde ................................................................................... 16 247

Geçici Madde ................................................................................... 17 248

Geçici Madde ................................................................................... 18 248

Geçici Madde ................................................................................... 19 249

YEDİNCİ KISIM

SON HÜKÜMLER

Anayasanın değiştirilmesi, seçimlere ve halkoylamasına katılma ...... 175 253

Başlangıç ve kenar başlıklar ............................................................. 176 254

Anayasanın yürürlüğe girmesi .......................................................... 177 254